آموزش کاشت گوجه فرنگی در گلخانه

گوجه فرنگی را می توان به عنوان یکی از پرفروش ترین و پرکاربردترین میوه های محصولات گلخانه ای در نظر گرفت که نه تنها در کشور ما بلکه در کل دنیا توسط مردم به صورت روزانه مورد استفاده قرار می گیرد. شایان ذکر است که گلخانه یک محیط محدود و تحت کنترل می باشد که پرورش دهنده می تواند به راحتی با استفاده از انواع دستگاه ها و تجهیزات تمامی فاکتورها و المان هایی مانند نور، دما، رطوبت، سیرکولاسیون هوا و … در کل محیط را به راحتی تنظیم و کنترل کند. این امر باعث شده تا پرورش‌دهنده بتواند بر خلاف شیوه سنتی نه تنها یک بار بلکه چندین بار به کاشت و پرورش انواع محصولات در طول سال بپردازد. البته باید به این موضوع توجه داشت که بر خلاف بیشتر محصولات گلخانه ای برای کاشت گوجه فرنگی باید سیستم مدیریتی خاصی در نظر گرفته شود چرا که فرایند گرده افشانی این میوه به صورت دستی توسط خود پرورش دهنده انجام می شود.

همانطور که در مقاله هزینه راه اندازی گلخانه گفتیم ، راه اندازی یک گلخانه میتواند سود بسیار زیادی را برای شما به ارمغان بیاورد. زیرا گلخانه میتواند در طول تمامی سال حتی در فصل زمستان سودی بسیار زیادی را برای شما ارائه دهد. پس داشتن تجریه برای راه اندازی و تاسیس گلخانه میتواند در کسب و کار شما یم عامل بسیار مهمی باشد.

راه اندازی گلخانه 

برای راه اندازی گلخانه گوجه فرنگی اولین موردی که باید بررسی شود دمای محیط می باشد. در واقع میوه گوجه فرنگی باید در دمای بین ۲۱ تا ۲۷ درجه سانتی‌گراد در روز و همچنین در دمای ۱۶ الی ۱۸ درجه سانتیگراد در شب نگهداری شود تا بدین شکل فرایند رشد در بهترین حالت ممکن صورت بگیرد. اهمیت این موضوع باعث شده تا فرد قبل از اقدام پرورش گوجه فرنگی در گلخانه از انواع تجهیزات و امکانات مختلف برای تامین دمای استاندارد در سالن بهره گیری کند. البته پرورش‌دهنده باید این موضوع را نیز مد نظر بگیرد که در روزهای ابری باید دما در هنگام روز ۲۱ درجه و همچنین در هنگام شب به ۱۶ درجه برسد این در حالی است که در روزهای آفتابی با توجه گرمای حاصل از آفتاب دمای محیط می تواند روز هنگام به ۲۷ درجه و در شب هنگام ۱۸ درجه سانتی گراد نزدیک شود.

البته علاوه بر دما باید رطوبت سالن نیز در کمتر از مقدار ۹۰ درصد تنظیم شده و در حالت پایدار باقی بماند. در نظر داشته باشید که روش تولید رطوبت در گلخانه باید بر اساس استاندارد و قوانین انتخاب و تامین شود. زیرا رطوبت تاثیر زیادی در رسد گوجه فرنگی دارد. تهویه و سیرکولاسیون هوا باید در بهترین حالت ممکن و بدون وجود هیچ گونه اختلال یا مشکلی به خصوص صبح هنگام که حساسیت گلخانه بالاتر است، صورت بگیرد؛ تا بدین شکل هوای تازه برای رشد و نمو انواع محصولات به خصوص گوجه فرنگی تامین شود.

دومین موردی که برای پرورش و کاشت گوجه فرنگی در گلخانه باید در راس اهمیت قرار بگیرد انتخاب نژاد یا گونه خاص گوجه فرنگی با در نظر گرفتن وضعیت خرید و فروش آن است. توجه داشته باشید که گوجه فرنگی ها متشکل از چند ساعت تا چند هزار گونه می باشد که هر کدام از آنها ویژگی های خاص خود را دارند و باید فرد با توجه به اهداف و برنامه ریزی خود گونه مناسب را برای پرورش انتخاب کند. ما در ادامه این مقاله به بررسی همین موضوع خواهیم پرداخت.

– همانطور که در قسمت قبلی بیان شد این میوه دارای انواع گونه ها و نژادها میباشد که در این بین توجه فرنگی گلخانه ای به دلیل ویژگی‌های خاص و همچنین با توجه به سازگاری بسیار بالا با محیط و شرایط گلخانه به عنوان بهترین گزینه در نظر گرفته می شود.

– دو حرف A و VFNT در مقابل نام برخی از گونه های گوجه فرنگی قرار می گیرد که بیانگر مقاومت بالای این محصولات در برابر بیماری های مختلف می باشد. به همین دلیل هنگام خرید بهتر است این سری از گوجه فرنگی ها را مد نظر بگیرید.

– چنانچه ابعاد و اندازه سالن و گلخانه شما بزرگ باشد می توانید از گوجه فرنگی های گونه “نامحدود” برای کشت و پرورش استفاده کنید؛ چرا که مدت زمان برداشت آنها طولانی بوده و به همین دلیل میزان سوددهی آنها بیشتر می باشد. اگر ابعاد و اندازه گلخانه شما بزرگ نباشد می توانید از گوجه فرنگی گونه “محدود” برای کشت و پرورش بهره گیری کنید تا سود مناسبی به دست بیاورید. توجه داشته باشید که چگونه محصول با توجه به ساختار و ویژگی‌هایی که دارد تنها تا یک حد تعریف شده و مشخص رشد می‌کند و بعد از آن فرآیند رشد به طور کامل متوقف می شود.

در مورد شومی که برای پرورش گوجه فرنگی در گلخانه باید مد نظر گرفته شود انتخاب یک مکان یا سالن مناسب برای کشت می باشد. میوه گوجه فرنگی از قابلیت تطبیق پذیری بسیار بالایی برخوردار است و همین امر باعث شده تا در مکان هایی که زهکشی مناسبی دارد، این محصول به راحتی رشد کند. به منظور ایجاد یک محیط با شرایط خاص جهت پرورش گوجه فرنگی می توانید از شیوه های زیر بکار ببرید:

1. روش اول بهره گیری از کیسه های پرلیت یا قطعات سنگ می باشد که با کمترین بودجه و هزینه ممکن راه اندازی می شود.
2. چنانچه قصد دارید از سیستم آبیاری در گلخانه و سالن خود استفاده کنید می توانید از ترکیب خاک استیل به عنوان جایگزین بکار ببرید.

در حالت کلی توصیه می شود که برای کاشت گوجه فرنگی در گلخانه یک سیستم آبیاری مناسب در نظر بگیرید یکی از بهترین سیستم ها استفاده از لوله های قطره ای برای تامین آب به میزان کافی برای هر یک از بوته های میوه گوجه فرنگی است. همچنین با این روش شما می توانید کود لازم برای میوه را به صورت تزریقی وارد سیستم آبیاری کنید تا کود به شکل تدریجی و یکنواخت در اختیار هر یک از بوته های گوجه فرنگی قرار بگیرد.

نحوه کاشت گوجه فرنگی در گلخانه

اولین اقدام برای کاشت گوجه فرنگی در گلخانه استفاده از یک جعبه پلاستیکی مناسب با پر کردن آن با خاک گلدان است البته قبل از این کار باید صبر را به خوبی شستشو داده و با استفاده از انواع شوینده ها مانند صابون آن را پاکسازی و ضدعفونی کنید در ادامه جعبه را با استفاده از یکی از مواردی که در بخش بالا به صورت کامل توضیح داده شد پر کنید به این مورد توجه کنید که اگر از خاک استفاده کنید باید ابتدا آن را به صورت کامل استریل کنید ولی چنانچه از ترکیب فاقد خاک بکار ببرید بدیهی است که به بذر احتیاج خواهید داشت.

هر یک از بذر های گوجه فرنگی را باید در نقطه ای مناسب بکارید. برای این کار در ابتدا باید سوراخها یا حفره هایی به قطر ۷ میلیمتر را در قسمت‌های مختلف جعبه پلاستیکی ایجاد کنید و هر یک از بخش ها را در داخل یک سوراخ قرار دهید. در ادامه بحث ها را با استفاده از مخلوط خاک گلدانی به صورت کامل کاور کرده یا پوشش دهید برای بالا بردن اطمینان کار توصیه می شود ۱۰ درصد بیشتر از میزان استاندارد بکارید تا بدین شکل بعد از مدتی با از بین رفتن یا خراب شدن برخی از بذر ها بتوانید آن ها را جایگزین کنید.

یکی از مهمترین مواردی که در کاشت گوجه فرنگی در گلخانه باید در نظر گرفته شود مرطوب کردن خاک است؛ به همین دلیل برای خیس یا مرطوب کردن خاک می‌توانید از آب یا هرگونه محلول رقیق به همراه انواع مواد غذایی غنی استفاده کنید. البته توجه داشته باشید که در خاک معمولی بکارگیری از آب خالی کافی است ولی برای کشت بدون خاک یا همان هیدروپونیک می بایست پرورش دهنده حتماً از محلول و یا مواد رقیق ارزشند بکارگیری کند.

به طور کلی در هر دو روش بیان شده باید آب مقدار کافی در نظر گرفته شود تا به شکل توده در بیاید. علاوه بر این می توانید از محلول غنی 5:2:5 که از مواد با ارزشی همچون کلسیوم و منیزیوم تشکیل شده استفاده کنید تا به رشد گیاه سرعت ببخشید.

اکنون جعبه را به یک مکان استاندارد و گرم انتقال دهید. به این مورد توجه کنید که نمی توانید بذرها را تا قبل از جوانه زدن کامل در داخل سالن یا گلخانه قرار دهید چرا که باید بعد از جوانه زدن سلامت و کیفیت گیاه را مورد سنجش قرار دهید. تابش نور آفتاب برای رشد این گیاه مری حیاتی می باشد از این رو باید این گیاه را در مقابل نور آفتاب قرار دهید. همچنین دمای محیط در روز باید در بازه بین ۲۴ تا ۲۶ درجه سانتیگراد تنظیم شود.

شما می‌توانید برای کنترل دمای سالن ابتدا جعبه دارای گیاه را در قسمتی از مکان قرار دهید که به صورت کوتاه مدت تحت تاثیر نور خورشید می باشد . با گذشت زمان که بحث را به صورت کامل جوانه زدن می توانید آنها را در بخشی از سالن قرار دهید که به صورت تمام وقت تحت تاثیر نور خورشید قرار می گیرد.

بعد از رشد و ظهور بذرها فرایند نگهداری تا مدت ۲ هفته ادامه پیدا می‌کند؛ اکنون باید گیاهان را در داخل گلدان های کوچک قرار داده و سپس گلدان ها را به گلخانه انتقال دهید. از این مرحله به بعد رشد و پرورش گوجه فرنگی در داخل گلخانه ادامه پیدا می‌کند به طوری که بعد از گذشت 50 روز الی 2 ماه ارتفاع بوته های این میوه به ۱۲ تا ۱۶ سانتیمتر می‌رسد باید به این موضوع توجه داشته باشید که اکنون باید گوجه فرنگی ها را در داخل کیسه های پلاستیکی مخصوص و یا در داخل گلدان های کمی بزرگ تر قرار دهید تا فرآیند رشد آنها مختل نشود.

بوته های گوجه فرنگی بعد از قرار گرفتن در داخل کیسه ها یا گلدان های بزرگ به نیم الی یک متر مربع فضا نیاز دارند تا رشد کرده و به میزان مطلوب میوه تولید کنند. ایجاد فضای کافی بین گیاهان یکی از مهم ترین و حیاتی مواردی است که در پرورش گوجه فرنگی در گلخانه باید رعایت شود، چرا که فشرده بودن بوته ها می تواند خرابی و گندیده شدن را به همراه داشته باشد.

توجه : قبل از انتقال گیاهان به گلخانه باید بررسی کنید که هیچ اثری از بیماری، کپک و یا حشره بر روی آنها نباشد، در غیر این صورت از انتقال گیاه به گلخانه جداً خودداری نمایید.

از جمله مهم‌ترین عواملی که برای پرورش هر نوع محصول در گلخانه باید به دقت سنجش و بررسی شود میزان PH خاک است. در واقع قبل از انتقال نهایی گیاهان یا بوته ها به گلدان، فرد حتما باید میزان PH خاک را اندازه گیری کند. توجه داشته باشید که مقدار PH استاندارد خاک تقریباً بین 8.5 تا 8.6 می باشد که برای رشد هر گونه گیاه محصور ایده‌آل است.

البته جای نگرانی نیست چرا که اگر خاک مورد نظر شما بیش از اندازه اسیدی باشد می توانید به ازای هر ۷.۳ لیتر از ترکیب گلدان در حدود ۵ میلی لیتر آهک به آن اضافه کنید. شایان ذکر است که با اضافه کردن آهک علاوه بر از بین بردن حالت اسیدی خاک به نوعی کلسیم خاک را افزایش می دهید و این امر به نوبه خود شکوفه ها را از خطر پوسیدگی و پلاسیدگی در امان نگه میدارد . چنان چه خاک استفاده شده در گلخانه شما مقدار اسید استانداردی داشته باشد میتوانید به عنوان جایگزین آهک از سنگ گچ یا کلسیم سولفات بهره گیری کنید.

مراقبت از بوته ها

عنوان آخرین بخش از مقاله پرورش گوجه فرنگی در گلخانه به بررسی نحوه مراقبت از بوته ها می پردازیم، با ما همراه باشید .

1- بعد از جایگذاری بوته های گوجه فرنگی در داخل گلدان ها اکنون باید پرایند تامین کود مورد نیاز به آنها را با نهایت دقت و بدون کم و کاستی شروع کرده به انجام برسانید. بازی می‌شود برای این کار از کودهای کامل که متشکل از مقادیر قابل توجهی نیتروژن یا پتاسیم هستند به کار گیری نمایید . از معروف‌ترین این کود ها می توان به 15-5-15 و همچنین 5-2-5 اشاره کرد. در دوره‌ای که محصولات نهایی یعنی همان میوه گوجه فرنگی میرسد باید مقدار کود دهی را به حداقل میزان ممکن برسانید و مهمتر از همه در آخر های فصل سرد یعنی زمستان می‌بایست پرورش دهنده کود دهی را به صورت کامل متوقف کند.

2- در بوته گوجه فرنگی ساقه های اضافی تحت عنوان دستک وجود دارند که باید پرورش دهنده هر هفته یکبار آنها را از گیاه جدا سازی کند . در واقع در این حالت فقط غنچه اصلی در قسمت بالای ساقه می ماند و با دریافت تمامی مواد غذایی غنی به خوبی رشد می کند . علاوه بر این جداسازی دستک ها باعث می شود که ساقه به صورت عمودی رشد بیشتری داشته باشد.

3- بعد از اینکه بوته های گوجه فرنگی به میزان کافی رشد کردند باید آنها را به صورت ایستاده یا در واقع عمود نگهداری . برای این کار می توانید از پایه های مخصوص بهره‌گیری کنید تا به این شکل بوته ها را با استفاده از نخ و طناب یا ریسمان های خاص به پایه ها گره بزنید.

4- یکی از پر اهمیت ترین چالش هایی که فرد برای پرورش گوجه فرنگی در گلخانه با آن مواجه می شود فرایند گرده افشانی است. البته در طبیعت و حالت طبیعی گیاه گوجه فرنگی خود می‌تواند توسط زنبور یا شرایط طبیعی گرده افشانی کند ولی با توجه به اینکه گلخانه یک محیط کنترل شده و محدود است باید فرد یا همان پرورش دهنده با در نظر گرفتن برخی اقدامات فرایند گرده افشانی را به انجام برساند. بهترین روش برای این کار استفاده از یک دمنده برای ایجاد باد مصنوعی و هدایت کردن آن در داخل گلخانه است .

5- علاوه بر جداسازی دسته های بوته گوجه فرنگی ، پرورش‌دهنده باید هر چند وقت یکبار گیاهان را هرس کند.البته این فرآیند را نباید قبل از میوه دادن استارت بزنید. ایجاد میوه های گوجه فرنگی بر روی گیاه فرآیند حرص شروع می‌شود و برای این کار باید ۴ یا ۵ عدد از آنها را روی خوشه نگه دارید و مابقی گوجه فرنگی ها را هرس نمایید؛ سعی کنید در این قسمت گوجه‌فرنگی های کوچک ، ضعیف ،بدرنگ ویرگول و نامطلوب رابچینید. علاوه بر این شما برای بهبود فرایند رشد ، برگ های پلاسیده قسمت پایین بوته را جدا سازی کنید تا به این شکل هوا به خوبی در داخل گیاه به گردش در بیاید.

6- در گام آخر حدالامکان باید فرایند برداشت میوه را به تاخیر بیندازید چرا که در این حالت میوه ها به صورت کامل رشد کرده و رنگ آن ها و پررنگ تر می شوند و . البته باید به این مورد هم توجه داشت که پرورش دهنده هایی که محصولات خود را به بازارهای داخلی و یا حتی بین المللی ال می‌کنند به اجبار باید گوجه‌فرنگی های خود را کمی زودتر از زمان مشخص شده برداشت کنند، چرا که چنین محصولاتی در فرآیند حمل و جابجایی رشد کرده و رنگ آنها قرمز می شود .