کنترل رطوبت در گلخانه

گلخانه یک محیط مخلوط و کنترل شده است که فرد می‌تواند با استفاده از انواع تجهیزات گلخانه ای تمامی شرایط اعم از دما و رطوبت  گردش هوا و را کنترل کند .

این امر باعث شده تا فرد می تواند بدون هیچ گونه محدودیت فصلی و یا اقلیمی به پرورش و کشت انواع محصولات کشاورزی گران قیمت بپردازد و در نتیجه سود چند برابر به دست بیاورد . برای پرورش و رشد محصولات گلخانه ای رطوبت به عنوان نیاز حیاتی در نظر گرفته می شود و چنانچه فرد نتواند رطوبت لازم را در محیط تامین نماید، راندمان کار به شدت کاهش پیدا می‌کند.

اهمیت این موضوع باعث شده تا ما در این مقاله به بررسی نحوه کنترل رطوبت در گلخانه بپردازیم، از شما دعوت می‌کنم که تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

اهمیت رطوبت و تاثیر آن در دما 

رطوبت موجود در هوا تحت عنوان رطوبت نسبی  تعریف می شود . در واقع رطوبت نسبی یعنی نسبت وزن رطوبت واقعی موجود در هوا یا فضای محیط به کل وزن رطوبت که در همان شرایط حضور دارد. جالب است بدانید که مقدار رطوبت نسبی با دمای محیط رابطه مستقیم دارد و به همین دلیل هوای گرم می تواند رطوبت بیشتری را در خود ذخیره سازی کند .

در واقع افزایش دمای محیط گلخانه باعث کاهش رطوبت نسبی شود که این امر در مدیریت و تنظیم رطوبت گلخانه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

نقطه شبنم چیست ؟

شاید عبارت نقطه شبنم را قبلا شنیده باشید  به خصوص افرادی که کتاب زمین شناسی مطالعه کردند . در حقیقت نقطه شبنم دمایی را نشان می دهد که در آن بخار آب با پیروی از قانون فیزیک مجدداً به آب تبدیل می شود و در این حالت قطرات ریز آب یا همان شبنم به وجود می‌آید. چنانچه دمای سطح گیاهان از دمای . شبنم کمتر باشد قطرات آب بر روی گیاهان ایجاد می شود این امر نشان دهنده بالا بودن میزان رطوبت در هوا است . یعنی به عبارت دیگر هوا پر از رطوبت بوده و ظرفیت آن پر می باشد؛ از این رو رطوبت اضافی بر روی سطح گل ها و گیاهان به شکل قطرات ریز آب پدیدار می شود. به طورکلی شبنم در بخش‌هایی حلق می شود که دمای پایین تر از دمای خود محیط دارد .

در گلخانه ها کدام بخش ها برای ایجاد شبنم مناسب هستند؟

• پوشش گلخانه
• اسکلت گلخانه
• سطوح برگ ها و گیاهان

برای اندازه گیری مقدار رطوبت نسبی در گلخانه می توانید از رطوبت سنج بهره گیری کنید.

اکنون شاید یکی از سوالات اصلی شما عزیزان این باشد که سطح رطوبت نسبی در گلخانه باید چقدر باشد . همانگونه که در بخش قبلی نیز بیان شد میزان رطوبت نسبی گلخانه چرا نمی توان یک عدد ثابت در نظر گرفت چرا که این میزان در حقیقت به دمای گلخانه وابسته است.

توجه داشته باشید که برخی از گیاهان طبیعتی گرم دارند یعنی در محیط های گرم رشد می کنند و به همین دلیل بدیهیست که رطوبت نسبی بالاتری را می‌توانند تحمل کنند .

تاثیر رطوبت نسبی در ظهور بیماری ها 

رطوبت نسبی را می توان به عنوان یکی از حیاتی ترین فاکتور ها در رابطه با شیوع انواع بیماری های قارچی و خطرناک در گلخانه در نظر گرفت که می‌تواند راندمان تولید محصول را به میزان قابل توجهی پایین بیاورد. در واقع تابش نور خورشید میزان تبخیر از سطح برگ ها گیاهان و خاک را افزایش میدهد در این حالت گیاهان با توجه به طبیعت ای که دارند آب را در داخل خود به هر شکل ممکن ذخیره کرده و حفظ می‌کنند.

همین آب شب هنگام با پیروی از قانون میعان مجدداً به صورت قطرات ریز آب یا همان شبنم بر روی سطح گیاهان و برگ ها ایجاد می شود و متاسفانه شرایط لازم برای ظهور و رشد انواع بیماری های قارچی را به وجود می آورند.

از دیگر عواملی که باعث انتشار بیماری ها و آلودگی ها میان گیاه میشود فرود آمدن قطرات از روی پوشش گلخانه بر روی خاک بر سطح گیاهان است . شما عزیزان می توانید برای حل این مشکل با در نظر گرفتن برخی اقدامات ساده سطح برگ ها و گیاهان را خشک نگه دارید . 

چگونه رطوبت نسبی گلخانه را کاهش دهیم؟

آبیاری به شیوه صحیح

منظور از آبیاری به شیوه صحیح این است که به گیاه به مقدار کافی و نه به صورت اضافی آب داده شود  تا بدین ترتیب خاک نیز بیش از از حد معمول خیس نشود . شایان ذکر است که بهترین زمان برای آبیاری صبح هنگام است چرا که در این حالت گیاه و خاک فرصت لازم جهت خشک شدن تا قبل از ورود به خورشید را خواهند داشت . توجه داشته باشید که زهکشی خاک در گلخانه امری حیاتی است چرا که اگر آب در بستر باقی بماند شرایط لازم برای ایجاد انواع بیماری ها و همچنین گندیده شدن گیاهان به وجود می آید و نهایتاً شما با خسارت بسیار سنگینی مواجه خواهید شد.

حذف کردن علف های هرز

علف های هرز به دلیل تعریق  و همچنین به عنوان مانعی در برابر گردش هوا می توانند مقدار رطوبت نسبی محیط گلخانه را افزایش دهند . به همین دلیل یکی از مهمترین روش ها برای کنترل استاندارد رطوبت نسبی گلخانه حذف علف های هرز می باشد .

تراکم کشت استاندارد 

در گیاه قسمتی تحت عنوان کانوپی  وجود دارد که بیشترین مقدار رطوبت نسبی در آن ذخیره می شود . چنانچه گردش هوا در گلخانه به درستی صورت نگیرد کانوپی ها به دلیل حرکت و عدم جابجایی مناسب هوا باعث پدیدار شدن قطرات آب بر روی گیاهان و برگ ها می شود . از این رو توصیه می شود تا تراکم کشت در گلخانه را به درستی رعایت کنید تا هوا در داخل کانوپی ها نیز به جریان در بیاید و نهایتاً رطوبت نسبی محیط گلخانه افزایش پیدا نکند.

بهره گیری از پلاستیک ضد قطره در محیط گلخانه

چنانچه صاحب گلخانه بتواند از پوشش ضد قطره من همچنین افشانه کردن در قسمت سطح داخلی پوشش گلخانه بهره‌گیری کند آب بخار شده به صورت تدریجی کاهش پیدا می‌کند و به شکل جریانی نازک از قسمت های کناری گلخانه به پایین هدایت می شود در این حالت برگ ها و گیاهان از گذراندن قطرات آب و شبنم در امان می مانند .

همچنین فرد می تواند از شیشه و  پلی اتیلن دو لایه به عنوان پوشش گلخانه استفاده کند چرا که ویژگی‌های ساختاری این مواد به شکلی است میعان بخار آب در آن رخ نمی دهد.

افزایش دما و تهویه به شکل همزمان 

تهویه فرآیندی است که در اثر آن هوای بیرون و  هوای داخل جابجا شده و یک تعادلی به وجود می آید.

هوای گرم نیز با توجه به توضیحاتی که در بخش‌های قبلی داده شد می‌تواند باعث افزایش مقدار بخار آب در هوا شود که در این حالت از تشکیل قطرات آب و شبنم جلوگیری می کند؛ چنانچه فرد بتواند با در نظر گرفتن اقدامات لازم هر دو عمل تهویه و افزایش دما را به شکل همزمان پیاده‌سازی کند خواهد توانست از تشکیل قطرات آب و به خطر افتادن گیاهان و خاک پوششی گلخانه جلوگیری نماید.

البته توجه داشته باشید که تنها انجام دادن یکی از این دو عامل نخواهد توانست کارایی لازم را داشته باشد و نتیجه حاصل از آن مقرر خواهد بود به طوری که تحویل و سیرکولاسیون هوا بدون افزایش دما می تواند باعث پایین آمدن میزان دمای گلخانه شود و برعکس گرم کردن گلخانه بدون اعمال تهویه و سیرکولاسیون هوا می تواند باعث افزایش بیش از حد دما در گلخانه شود .

سیرکولاسیون هوا

همانگونه که در بخش قبلی توضیح داده شد  سیرکولاسیون هوا در کانوپی گیاه باعث کنترل رطوبت نسبی شده و در نهایت از بروز بسیاری از بیماری های خطرناک به خصوص بیماری های قارچی جلوگیری می کند.

در واقف گردش هوای باعث می شود تا دما و رطوبت نقاط مختلف نیز به همراه هوا به حرکت در بیاید و نهایتاً شرایط در همه جای گلخانه یکسان باشد. تکان اندک برگ گیاهان به نوعی نمایانگر جریان هوا در گلخانه است.

بهره گیری از بخاری تابشی

بخاری تابشی یکی از پرکاربردترین تجهیزات گرمایشی بوده و می تواند با کارکرد خود دمای محیط را افزایش دهد. در این حالت دمای اجسام داخل گلخانه نیز بالا رفته و امکان ایجاد شبنم و قطرات آب به صفر می رسد.

چگونه رطوبت گلخانه را افزایش دهیم؟

کنترل رطوبت در گلخانه همیشه به کاهش آن مربوط  نمی شود، در برخی موارد افزایش رطوبت گلخانه نیز در جهت کنترل آن صورت می گیرد چرا که برخی از میوه و سبزیجات برای رشد صحیح به رطوبت بالایی نیاز دارند. جهت افزایش رطوبت گلخانه می توان از دستگاه های رطوبت ساز التراسونیک استفاده کرد.