گلخانه هیدروپونیک چیست ؟ (روش های راه اندازی و تجهیزات)
در سال های اخیر، با افزایش جمعیت و کاهش منابع آبی و خاکی، روش های نوین کشاورزی برای تامین امنیت غذایی اهمیت ویژه ای پیدا کرده اند. یکی از این روش ها، کشاورزی هیدروپونیک یا آب کشت است که به عنوان جایگزینی برای کشاورزی سنتی معرفی شده است. اگر قصد کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص دارید با ما تا انتهای این نوشته همراه باشید تا در این رابطه اطلاعات دقیقی ارائه شود.
» قدرت هوادهی 50000 هزار متر مکعب در ساعت
» قدرت موتور 3 اسب بخار
هیدروپونیک چیست؟
محققان، هیدروپونیک را به عنوان علمی برای پرورش گیاهان در محیطی بدون خاک تعریف می کنند. در این روش، گیاهان در بستری خنثی مانند شن، گراویه، پیت، ورمی کولیت یا خاک اره رشد می کنند و مواد مغذی مورد نیازشان از طریق محلول های غذایی تامین می شود.
انواع سیستم های کشت هیدروپونیک
کشت هیدروپونیک به دو نوع سیستم باز و سیستم بسته تقسیم می شود:
سیستم باز
در این روش، محلول غذایی پس از عبور از بستر کشت، مجددا به تانک تغذیه باز نمی‌گردد و به جای آن، از طریق لوله کشی به خارج از گلخانه هدایت شده و در مصارف دیگر مانند آبیاری درختان و زراعت استفاده می شود.
کوکوپیت و پرلیت از بسترهای رایج در این روش هستند. مزیت این سیستم، هزینه پایین و کاهش خطر بیماری های ریشه ای است.
سیستم بسته
در این روش، محلول غذایی پس از استفاده، تصفیه و تنظیم شده و دوباره به چرخه تغذیه گیاهان باز می‌گردد. این سیستم تا 80 درصد در مصرف آب و مواد مغذی صرفه جویی می کند، اما به تجهیزات پیشرفته و کنترل دقیق EC و pH نیاز دارد. هزینه بالای این روش باعث شده است که در ایران کمتر مورد استفاده قرار گیرد.
انواع روش های توزیع محلول غذایی در هیدروپونیک
کشت هیدروپونیک بر اساس نحوه تامین مواد مغذی به ریشه گیاهان به چندین روش مختلف تقسیم می شود:
سیستم جزر و مدی
در این روش، محلول غذایی به صورت دوره ای وارد سینی های رشد شده و پس از تغذیه گیاهان، دوباره به مخزن باز می‌گردد.
سیستم قطره ای
یکی از متداول ترین روش ها که در آن محلول غذایی از طریق قطره چکان ها به طور دقیق به ریشه گیاهان رسانده می شود. این سیستم برای محصولات مختلفی مانند گوجه فرنگی، خیار، توت فرنگی و گل های زینتی استفاده می شود و در ایران نیز رواج زیادی دارد.
سیستم نوار باریک تغذیه
در این روش، محلول غذایی با شیب ملایمی از طریق لوله‌های مخصوص به ریشه گیاهان هدایت شده و سپس به مخزن بازمی‌گردد. به دلیل محدودیت‌های عملکردی، این روش کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سیستم آب کشت
گیاهان در این سیستم روی صفحات شناور قرار دارند و ریشه های آن ها در محلول غذایی غوطه ور است. اکسیژن مورد نیاز ریشه ها از طریق پمپ های هوا تأمین می شود.
سیستم هواکشت (ایروپونیک)
در این روش، ریشه گیاهان در هوا معلق است و محلول غذایی به صورت ذرات بسیار ریز به آن ها اسپری می شود. این روش موجب رشد سریع تر گیاه به دلیل دسترسی بهتر به اکسیژن و مواد مغذی می شود.
سیستم ایستا
روشی ساده و کم هزینه که در آن گیاهان در بالای مخزن حاوی آب و مواد مغذی قرار گرفته و بخشی از ریشه ها در تماس مستقیم با محلول قرار دارد. این سیستم به برق نیاز ندارد و نگهداری آن آسان است، اما در ایران کاربرد چندانی ندارد.
انواع بسترهای کشت هیدروپونیک
در کشت هیدروپونیک، بستر جایگزین خاک بوده و محیطی برای رشد ریشه گیاه فراهم می کند. این بسترها از نظر تامین مواد مغذی، حفظ رطوبت، هوادهی و محافظت از ریشه نقش مهمی در افزایش عملکرد گیاه دارند. بر اساس منشأ، بسترهای هیدروپونیک به دو دسته آلی و معدنی تقسیم می شوند.
انتخاب بستر مناسب، یکی از عوامل کلیدی در موفقیت کشت هیدروپونیک است. موادی مانند پرلیت، کوکوپیت و در برخی موارد پیت ماس و شن، از جمله گزینه هایی هستند که در این سیستم مورد استفاده قرار می گیرند. در کشت محصولاتی مانند توت فرنگی و خیار، ترکیب پرلیت و کوکوپیت رواج بیشتری دارد.
برخی کشورها از پشم سنگ به عنوان یک بستر استاندارد استفاده می کنند. این ماده ساختاری متخلخل دارد که باعث بهبود جریان هوا و مواد مغذی در اطراف ریشه می شود.
ویژگی های بستر مناسب برای کشت هیدروپونیک
برای اینکه یک بستر کشت در سیستم هیدروپونیک ایده آل باشد، باید شرایط زیر را داشته باشد:
- بستر باید گیاهان را نگه دارد تا بتوانند رشد کنند و نور را جذب کنند.
- ریشه ها برای دریافت مواد مغذی به اکسیژن نیاز دارند. بستر باید امکان ورود هوا و خروج آب اضافی را فراهم کند.
- بستر باید مقداری آب ذخیره کند تا ریشه ها همیشه به مواد مغذی دسترسی داشته باشند.
- بستر نباید خیلی متراکم باشد تا آب و هوا به راحتی در آن جریان داشته باشند.
- مواد تشکیل دهنده بستر نباید به گیاه، انسان یا حیوانات آسیب برسانند.
- بستر باید امکان استفاده مجدد یا بازیافت داشته باشد تا هزینه ها کاهش یابد.
- بستر باید باکیفیت و در عین حال اقتصادی باشد.
- نباید بیش از حد فشرده شود تا از مشکلاتی مانند جمع شدن آب و پوسیدگی ریشه جلوگیری کند.
- بستر باید در طول زمان کیفیت خود را حفظ کند و زود از بین نرود.
- استفاده از بستری تمیز و بدون آلودگی برای جلوگیری از بیماری های گیاهی ضروری است.
کشت خاکی با کشت هیدروپونیک چه تفاوتی دارد؟
کشاورزی سنتی مبتنی بر خاک با چالش هایی مانند کاهش حاصلخیزی، کمبود مواد مغذی، محدودیت آب و تغییرات اقلیمی مواجه است. این مشکلات، تولید مواد غذایی را دشوار کرده اند. در مقابل، کشت هیدروپونیک به عنوان یک روش جایگزین، امکان مدیریت بهتر تغذیه گیاه و استفاده بهینه از آب را فراهم می کند.
در این روش، گیاهان رژیم غذایی متعادل تری دارند که منجر به رشد سالم تر آن ها می شود. همچنین، کنترل دقیق مواد مغذی در هیدروپونیک باعث افزایش بهره وری و کاهش اتلاف منابع می شود.
هیدروپونیک خانگی و تجاری به چه صورت انجام میشود؟
هیدروپونیک را می توان در دو مقیاس خانگی و تجاری اجرا کرد که هر کدام ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند.
در محیط های خانگی، با هزینه ای نسبتا کم می توان انواع سبزیجات و صیفی جات را پرورش داد. این روش علاوه بر تامین بخشی از نیاز غذایی خانواده، به منبع درآمدی کوچک نیز تبدیل می شود.
برای این کار، می توان از فضاهای بسته و بدون استفاده، مانند تراس یا پشت بام، بهره برد و با استفاده از تجهیزات مناسب، محصولات سالم و ارگانیک تولید کرد.
در سطح تجاری، هیدروپونیک به عنوان یکی از بهینه ترین روش های تولید محصولات کشاورزی به شدت در حال گسترش است. با توجه به مشکلاتی مانند کمبود آب، کاهش کیفیت خاک و تغییرات اقلیمی، این روش به گزینه ای مناسب برای تامین مواد غذایی تبدیل شده است. اگر این سیستم به صورت علمی و اصولی مدیریت شود، می تواند نقش مهمی در افزایش تولید محصولات کشاورزی ایفا کند.
به عنوان نمونه، کشت خیار در گلخانه یکی از کاربردهای رایج هیدروپونیک در مقیاس تجاری است. در این روش، ابتدا بذرها در سینی های حاوی کوکوپیت کاشته می شوند و پس از رشد اولیه، به کیسه هایی که ترکیبی از کوکوپیت و پرلیت دارند منتقل می گردند.
مزایای کشت هیدروپونیک چیست؟
کشت هیدروپونیک به عنوان یک روش نوین در کشاورزی، مزایا و معایب خاص خود را دارد که آگاهی از آن ها می تواند به تصمیم گیری بهتر در این زمینه کمک کند. از مهم ترین مزایای این روش، می توان به امکان کشت گیاهان در مکان های مختلف، حتی در مناطقی که خاک مناسب برای کشاورزی ندارد، اشاره کرد.
همچنین این روش با ایجاد تراکم بالا در واحد سطح، بهره وری بیشتری را در فضای محدود فراهم می آورد. یکی دیگر از نکات مثبت، کاهش فعالیت های فیزیکی سنگین است که به دلیل عدم نیاز به شخم زدن و آماده سازی خاک، بار کار کشاورزان را کاهش می دهد.
همچنین، استفاده بهینه از آب در کشت هیدروپونیک از جمله ویژگی های قابل توجه آن است که می تواند در مناطق کم آب بسیار مفید واقع شود. از آن جا که خاک در این روش نقشی ندارد، مشکلات آفات، بیماری ها و علف های هرز به حداقل می رسد و این امر به تولید سالم تر و بیشتر محصولات کمک می کند.
کنترل دقیق شرایط محیطی مانند دما، رطوبت و نور باعث رشد بهتر گیاهان می شود و حفظ مواد مغذی گیاهان در محلول های غذایی، کیفیت و مقدار این مواد را بهبود می بخشد.
معایب کشت هیدروپونیک چه می باشد؟
با این حال، کشت هیدروپونیک معایبی نیز دارد. یکی از بزرگ ترین چالش ها، نیاز به سرمایه گذاری اولیه بالاست که برای راه اندازی سیستم های هیدروپونیک و تامین تجهیزات و مواد مغذی مورد نیاز ضروری است.
همچنین این روش نیازمند نیروی کار متخصص است، چرا که فرایندهایی مانند تهیه محلول غذایی، تنظیم pH و کنترل شرایط محیطی نیازمند مهارت های خاصی هستند. از طرفی، تجهیزات پیشرفته ای برای کنترل محیط کشت و گلخانه های هیدروپونیک لازم است که به دلیل قیمت بالای این تجهیزات، هزینه های اضافی به همراه دارد.
برای گلخانه تنها می توان یک نقطه ضعف در نظر گرفت که آن هم بالا بودن هزینه راه اندازی گلخانه هیدروپونیک و لوله کشی آن می باشد.
سخن آخر
در این نوشته در رابطه با گلخانه هیدروپونیک به ارائه اطلاعات مختلفی پرداختیم که میتواند برای کسب اطلاعات بیشتر شما در این راستا موثر واقع شود. چنانچه در این حیطه سوالی دارید با ما در قسمت نظرات ر میان بگذارید.
درود بر شما
من قصد راه‌اندازی گلخانه در شهر نیشابور رو دارم ولی تجربه ای ندارم لطفا راهنمایی کنین