گلخانه هیدروپونیک چیست ؟ + روش های راه اندازی و تجهیزات
گلخانه هیدروپونیک چیست؟
هیدروپونیک یکی از جدید ترین وپیشرفته ترین روش ها کشت و پرورش محصول در گلخانه است که تحت عنوان آب کشت نیز شناخته می شود. در این روش پرورش دهنده بدون نیاز به خاک، سم و تنها با حداقل مصرف آب می تواند محصول مورد نظر خود را پرورش دهد. البته این شیوه از کار در گلخانه در کشور تنها در تعداد محدود انجام می شود که در عین حال توانسته چندین هزار موقعیت شغلی را برای جوانان ایجاد کند.
با تاسیس و راه اندازی گلخانه هیدروپونیک پرورش دهنده می تواند تمامی شرایط لازم را برای پرورش گل، گیاه، میوه و سایر محصولات را بدون در نظر گرفتن محدودیت هایی مانند اقلیم، آب و هوا، فصل و یا رفتار محصول پرورش دهد.
هیدروپونیک
هیدروپونیک با به زبان انگلیسی Hydroponic یکی از جدیدترین و بروزترین روش های پورش محصول در دنیای کشاورزی است، که تفاوت های اساسی با شیوه های سنتی دارد. در هیدروپونیک خاک و مواد مختلفی که برای رشد گیاه ضروری است با یک ترکیب خاص مایع که متشکل از انواع مواد غذایی میباشد جایگزین شده است.
گلخانه یک محیط بسته و تحت کنترل است که پرورش دهنده با استفاده از انواع تجهیزات و دستگاه های می تواند شرایط لازم برای پرورش هر نوع گیاه، گل و میوه ایجاد کند. جالب است بدانید که در گلخانه به شیوه هیدروپونیک محدودیت برای پرورش محصولات مختلف به کمترین حد ممکن رسیده که این امر به نوبه خود باعث محبوبیت گلخانه هیدروپونیک در یمان پرورش دهنده ها شده است.
پرورش گل و گیاه به شیوه هیدروپونیک هیچ گونه وابستگی به تغییرات فصلی یا آب و هوایی ندارد. از این رو فرد می تواند به راحتی در هر بازه ای زمان گل، میوه، بوته و گیاه مورد نظر خود را پرورش داده و در سال برخلاف شیوه های سنتی نه تنها یک بار بلکه چندین بار سود برداشت کند.
شایان ذکر است که در کشت هیدروپونیک پرورش دهنده با مشکلاتی مانند آبیاری، بهبود کیفیت خاک و یا سمپاشی مواجه نیست؛ چرا که هر آنچه محصول برای رشد نیاز دارد اعم از آب و مواد غذایی، به صورت چرخه ای در سیستم این گلخانه حرکت کرده و بدین شکل تمامی گیاهان و میوه ها از آن استفاده می کنند. استفاده از این شیوه جدید و بروز به خصوص در اقلیم های گرم و خشک که دغدغه کمبود آب دارند بسیار مقرون به صرفه و از هر جهت ایده آل می باشد.
برای راه اندازی گلخانه هیدروپونیک فرد باید برای لوله کشی باکیفیت نهایت دقت خود را به خرج دهد چرا که رشد محصول و همچنین مصرف بهیته آب به همین مورد بستگی دارد.
روش ها و تکنیک های هیدروپونیک
- روش شناوری
- روش غوطه وری
- سیستم مویینگی
- سیستم قطره ای
- حالت هواکشت
- شیوه نوار غذایی
هریک از روش ها و تکنیک های نام برده برای ایجاد یک بستر مناسب برای رشد و پرورش گیاه، گل، میوه و … مورد استفاده قرار می گیرند. توجه داشته باشید که برای بکارگیری از هر یک از این روش ها باید بستری رشد خالی از مواد مغذی باشد تا به این شکل مایع سیال که از قبل تهیه شده را برای رشد محصول مورد نظر بهره گیری شود.
مزیت های گلخانه هیدروپونیک
کشت و پرورش در گلخانه هیدروپونیک دارای مزیت های فراوانی می باشد که مهم ترین آن را می توان عدم نیاز به خاک در نظر گرفت. در این روش بر خلاف تمامی شیوه های کشاورزی از خاک استفاده می شود و به جای آن از مایع سیابی برای رساندن مواد غذایی ضروری به گیاه استفاده می شود. در این حالت تمامی نیاز های گیاه رفع شده و بدین شکل رشد و راندمان تولید چندین برابر شیوه سنتی می شود.
همچنین در شیوه هیدروپونیک محدودیت ها به حداقل رسیده است؛ یعنی فرد می تواند گل و گیاهی که با توجه به شرایط آب و هوایی و اقلیمی در شهر خود رشد نمی کند را به راحتی در گلخانه پرورش دهد، آن هم در هر 4 فصل سال.
نقاط ضعف گلخانه هیدروپونیک
برای گلخانه تنها می توان یک نقطه ضعف در نظر گرفت که آن هم بالا بودن هزینه راه اندازی گلخانه هیدروپونیک و لوله کشی آن می باشد. تمامی سیستم هایی که در این مکان استفاده میشود باید خودکار باشند که خرید آنها به بودجه قابل توجهی نیاز دارد.
انواع روش های کشت در گلخانه هیدروپونیک
افرادی که میخواهند گلخانه هیدروپونیک راه اندازی کنند، می توانند از روش های زیر برای کشت محصول مورد نظر خود بکار ببرند:
- روش آبی : برای این کار باید ریشه محصول را در محلول سیالی از مواد مغذی غنی قرار دهید. طوقه گیاه که همان فاصله بین ساقه و ریشه است، باید بیرون از مایع نگهداری شود.
- روش سنگریزه : همان گونه که از اسم آن پیداست باید قسمت انتهای گیاه را داخل مواد جامد حاوی انواع مواد غنی جایگذاری نمایید. توجه داشته باشید که طر مواد باید از 3 میلی متر بزرگ تر باشد.
- روش ماسه ای : بر خلاف کشت به روش سنگریزه، در این روش باید قسمت انتهایی گیاه داخل موادی با قطری کمتر از 3 میلی متر قرار داده شود.
- روش کشت در هوا : در این شیوه می بایست فرد گیاه را داخل یک اکوسیستم خاص قرار دهد، که در آن گیاه توسط ذرات و قطرات حاوی مواد غنی احاطه گردد.
- روش در ورمی کولیت: در این روش که نام زیبایی هم دار باید ریشه محصول مورد نظرتان را با انواع کانی ها ترکیب نمایید.
از بین همه این موارد ذکر شده بیشتر افراد ترجیح می دهند که از کشت آبی برای کاشت و پرورش محصولات استفاده کنند. همچنین کشت به شیوه ماسه ای نیز از محبوبیت نسبتاً بالایی برخوردار است. توجه داشته باشید که می توان هر دو این روش ها را با هم نیز مورد استفاده قرار داد. در این حالت گیاهان، گل ها و دیگر محصولات به شکل تکی در گلدان ها جایگذاری شده و در ردیف های منظمی قرار داده می شوند. سپس مایع سیال حاوی مواد مغذی به وسیله سیستم لوله کشی به داخل گلدان ها ریخته می شود تا با اتکا بر خاصیت مویینگی که یک سیستم غیر فعال است ، این مواد از سمت ریشه به گیاه جذب گردد.
در سیستم های فعال هیدروپونیک مواد تنها به یک نقطه منتقل نمی شود، بلکه به صورت مداوم و بدون توقف در حال حرکت است تا بدین شکل ریشه را تغذیه کند. هر آنچه بعد از گردش مواد باقی می ماند به داخل مخزن برگشت داده می شود.
روش NTF چیست؟
یکی از پر اهمیت ترین و بهترین روش هایی که در گلخانه هیدروپونیک از آن استفاده می شود، روش NTF یا همان نواری است. در واقع با بکارگیری این روش باید مواد در یک مسیر با عمق کم روانه شود تا بدین شکل ریشه به طور دائم از مواد غنی تغذیه کند.
حرکت مواد غنی در این سیستم به مدد پمپ انجام می شود. این پمپ مواد را به بالاترین نقطه انتقال می دهد، سپس قانون جاذبه زمین به صورت طبیعی باعث سرازیر شدن مواد می شود.
اهمیت نور مکان
هر نوع گل، گیاه و محصولی برای رشد و پرورش یافتن به نور نیاز دارد و این درحالیست که گلخانه به طور کلی یک مکان بسته می باشد. تامین 7 ساعت روشنایی، حداقل نیاز اولیه برای هر نوع گل و گیاه است؛ چرا که در غیر این صورت گیاه پژمرده می شود. برای تامین نور کافی می توانید در گلخانه از لامپ ها مصنوعی بکارگیری کنید.
چراغ های خاصی تحت عنوان اچ آی دی HID به این منظور تولید شده اندو این چراغ ها به طور کلی به دو نوع لامپ HPS و MH تقسیم می شوند، که می توانید با توجه به فضایی که در اختیار دارید تعدادی مناسبی از آنها را خریداری کنید. همچنین چراغ های T5 نیز در گلخانه برای محصولاتی که چرخه رشد کوتاه مدت دارند یکی از ایده آل ترین گزینه ها به شمار می رود. شما می توانید برای سهولت کار، در کنار سیستم نورپردازی می توانید از یک تایمر برای تعیین مدت زمان نوردهی استفاده کنید.
گلخانه هیدروپونیک باید دارای چه شرایطی باشد؟
برای کشت محصول به شیوه هیدروپونیک باید شرایط خاصی بر گلخانه حاکم باشد که عدم ایجاد این شرایط می تواند باعث افت راندمان و یا از بین رفتن محصولات شود؛ در ادامه این شرایط حیاتی مورد بررسی قرار می گیرد.
دما
برای چنین مکانی دمای مناسب در بازه 68 الی 70 درجه فارنهایت در نظر گرفته می شود. اگر دما از حد تعیین شده بالاتر برود فرایند رشد در محصولات متوقف می شود. همچنین باید تمهیدات لازم را در نظر بگیرید که دمای آب نیز افزایش پیدا نکند، چرا که گندیده شدن ریشه را به همراه دارد.
رطوبت
رطوبت یکی از اصل های مهم تر از گلخانه هیدروپونیک می باشد که تامین به اندازه آن برای رشد گل، گیاه و میوه ضروری می باشد. برای چنین محیطی رطوبت باید در بازه 40 تا 60 درصد تنظیم شود. البته باید سیستم تهویه متناسب با اندازه گلخانه نصب شود تا با کارکرد آنها کپک زدگی در گیاه رخ ندهد. در نظر داشته باشید برای تامین رطوبت گلخانه هیدروپونیک میتوانید از رطوبت ساز التراسونیک یا رطوبت ساز پروانه ای استفاده نمائید.
هوا
جهت رشد محصولات در گلخانه باید به مقدار کافی گاز کربن در اکسید در مکان حضور داشته باشد. در واقع هر چقدر که میزان گاز کربن در اکسید بالا باشد به همان اندازه سرعت رشد گیاهان بالاتر خواهد بود.
انتخاب سیستم گرمایش مناسب برای گلخانه هیدروپونیک
حال که با ویژگی های گلخانه هیدروپونیک آشنا شدید ، نیاز است تا چند نمونه از هیتر های مناسب برای آن ها را نیز بررسی نمایید :
1- استفاده از هیتر کابینتی در گلخانه هیدروپونیک
هیتر های کابینتی یا کوره های هوای گرم گلخانه، یکی از بهترین سیستم های گرمایشی برای انواع کشت می باشند. این سیستم ها، با گاز و گازوئیل کار کرده و همچنین به صورت دو گانه سوز نیز عرضه می گردند. هیتر کابینتی با گرفتن هوای سرد گلخانه، آن را به کوره داغ خود تابانده و از سمت دیگر، هوای گرم و بدون آلاینده تولید می نماید. این هوای گرم نیز توسط فن ها در تمام قسمت های گلخانه توزیع می گردد. همچنین دود و آلاینده تولید شده توسط این هیتر ، به طور کامل از دودکش آن خارج شده و به گلخانه وارد نمی گردد.
این هیتر ها در هر ابعاد و توان گرمایشی قابل تولید و عرضه می باشند و همچنین با اتصال به ترموستات محیطی، دمای گلخانه را نیز به طور دقیق تنظیم می کنند. برای آشنایی بیشتر و اطلاع از قیمت هیتر گلخانه کلیک نمایید.
2- بخاری تابشی برای گلخانه هیدروپونیک
نمونه دیگری از تجهیزات گرمایشی که در برخی از گلخانه ها استفاده می گردد، انواع بخاری تابشی است. این نوع سیستم های گرمایشی قادر به گرم سازی نقطه ای محیط بوده و فضای رو به روی خود را گرم می کنند.
دقت داشته باشید که ارتفاع و توان گرمایشی این سیستم ها باید به گونه ای باشد که سبب سوختن گیاهان نگردد. لازم به ذکر است که اگر از هیتر تابشی در گلخانه استفاده شود، برخی از گیاهان بر روی یکدیگر سایه انداخته و رشد محصول به صورت یکنواخت صورت نمی گیرد؛ از این رو توصیه می شود از هیتر های کابینتی برای گرمایش گلخانه هیدروپونیک استفاده نمایید.
3- استفاده از جت هیتر دودکش دار
روش دیگری که در برخی از گلخانه ها مورد استفاده قرار می گیرد، استفاده از انواع جت هیتر دودکش دار است. جت هیتر دودکش دار نوعی هیتر موشکی بوده که آلاینده ها و دود حاصل از احتراق را توسط دودکش به خارج از محیط انتقال می دهد. معمولا از نوع بدون دودکش آن در مرغداری ها و کارگاه های نیمه باز استفاده می گردد. خرید جت هیتر دودکش دار به دلیل راندمان کمتر آن نسبت به بخاری کابینتی، چندان رایج نمی باشد.
4- استفاده از بخار ساز گرم
برخی از افراد به منظور گرم کردن این نوع گلخانه ها در زمستان، از بخار ساز گرم استفاده می نمایند. دقت داشته باشید این دستگاه علاوه بر بالا بردن رطوبت، دما را نیز بالا می برد و گاه سبب بالا رفتن بیش از حد دمای محیط می شود.
5- گرمایش از کف گلخانه هیدروپونیک
سیستم گرمایشی دیگری که در برخی از گلخانه ها مورد استفاده قرار می گیرد، گرمایش از کف است. این روش بسیار پر هزینه بوده و همچنین نگهداری سختی نیز دارد. در این شیوه لوله های آب گرم در زیر زمین قرار گرفته و سبب گرمایش محیط می شوند. گاه یک لوله ترکیده و می تواند مشکلات زیادی را به بار آورد . از این رو گفته می شود که گرمایش از کف یک گلخانه هیدروپونیک، علاوه بر هزینه بالای ساخت، هزینه نگهداری زیادی نیز دارد.
