گلخانه ایروپونیک چیست و تفاوت آن با کشت هیدروپونیک
کاربرد و ویژگی های گلخانه ایروپونیک و هیدروپونیک
به کمک کشت گلخانه ای ، تولید محصولات گیاهی افزایش یافته و تولید کنندگان در زمستان هم قادر به تولید محصولات کشاورزی و میوه های مختلف می باشند.
با گذشت زمان نحوه کشت در گلخانه ها پیشرفت کرده و نوع کشت های ایروپونیک و هیدروپونیک به وجود آمدند. در این دو روش از تولید محصول گیاهی، از خاک استفاده نمی شود و مواد مغذی از طریق جریان آب و آب پاشی مستمر در اختیار گیاه قرار می گیرد. در واقع این نوع کشت ها، کشت بدون خاک نام دارند.
توجه کنید که در هر دوی این روش ها نیاز به آب و مواد مغذی زیاد نیست و از مواد مغذی شیمیایی برای پرورش گیاه استفاده نمی شود.
در گلخانه ها با استفاده از تجهیزات گلخانه می توانیم دما و رطوبت لازم برای پرورش محصول مورد نظر را ایجاد کنیم. در این مقاله از سایت EIG-SHOP به بررسی گلخانه ایروپونیک و هیدروپونیک و تفاوت این دو پرداخته ایم. همراه ما باشید.
ایروپونیک چیست؟
ایروپونیک که نام دیگر آن هوا کشت می باشد، نوعی دیگر از روش های خلاقانه ی تولید محصولات کشاورزی در محیط بسته و سرپوشیده است. در این روش ریشه ی گیاه در هوا معلق می ماند و مواد مغذی و آب لازم مدام به ریشه اسپری می شوند.
در روش ایروپونیک، از خاک برای پرورش و تولید محصولات کشاورزی استفاده نمی شود. در کشت ایروپونیک ریشه گیاهان به طور پیوسته در معرض مواد مغذی مورد نیازشان قرار می گیرند.
این روش از روش های نوین بوده و جایگزین روش های قدیمی و سنتی کشاورزی می باشد. توجه کنید که در کشت ایروپونیک گیاهان در یک محفظه بسته قرار دارند و نور و دما تحت کنترل است.
نحوه کار کشت ایروپونیک
در سیستم های هوازی لازم است که برای نگه داشتن رطوبت محفظه ای داشته باشند و مانع از رسیدن نور به ریشه شوند. اصول و پایه ی کار این سیستم بر تولید و پرورش محصولات و گیاهان در محیطی نیمه بسته و بسته با پاشیدن مواد مغذی بر ریشه گیاه است. با این کار برای گیاه محیطی سالم و به دور از آفات ایجاد می شود.
در این روش پس از رشد کردن گیاه ریشه ها در هوا ولی در یک قاب بسته معلق می مانند. توجه داشته باشید که تهویه هوا در گلخانه ایروپونیک نیز مهم بوده و لازم است که از هواکش گلخانه استفاده کنیم.
در روش کشت ایروپونیک بذر گیاه مورد نظر برای کشت را در یک حفره که دارای پد است قرار می دهیم. بذر روی این پدها رشد می کند.
آب مناسب برای کشت ایروپونیک
آب مورد استفاده در این سیستم باید ناخالصی مواد معدنی و شیمیایی نداشته و PH آن تقریباً 6 باشد.
انواع آب های مورد استفاده در سیستم ایروپونیک
در گلخانه های معمولی از آب کشاورزی که بیشتر همان آب چاه می باشد برای آبیاری گیاهان استفاده می کنند. همچنین برای تامین رطوبت ریشه ها از مه پاش نازلی بهره گیری می شود. در ادامه به بررسی آب مناسب برای گلخانه ایروپونیک پرداخته ایم. در صفحه خرید رطوبت ساز می توانید انواع رطوبت سازهای مناسب برای گلخانه را مشاهده کنید.
اگر گلخانه خود را در یک محیط جغرافیایی خشک بنا کرده باشید، استفاده از رطوبت سازهای اولتراسونیک جهت تامین رطوبت سراسری گلخانه می تواند مفید باشد.
آب چاه :
آب چاه همان از نوع آب چشمه ها و رودخانه ها می باشد. این نوع آب حاوی مواد معدنی و احتمالاً باکتری هایی است که قادرند تعادل محصولات شما را برهم زده و موجب ایجاد رسوب در سیستم ایروپونیک شوند.
آب نرم :
آب نرم به آبی گفته می شود که حاوی مقدار زیادی سدیم و مقدار کمی کلسیم و منیزیم است. توجه کنید که این نوع از آب مواد معدنی کمی داشته و مقدار سدیم موجود در آن می تواند برای گیاه مضر باشد.
آب آشامیدنی :
اگر از آب آشامیدنی در سیستم ایروپونیک استفاده کنید، مقدار زیادی مواد معدنی وارد سیستم کشت می شود که می تواند به ریشه و برگ ها آسیب برساند. همچنین توجه داشته باشید که کلر موجود در آب های معدنی نیز برای گیاه مضر است.
آب مقطر :
آب مقطر مناسب جاهایی است که آب با خلوص بالا نیاز است. آب مقطر مناسب ترین گزینه برای استفاده در سیستم ایروپونیک می باشد. چون با استفاده از آب مقطر هیچ گونه باکتری یا میکروارگانیسمی وارد محیط کشت نمی شود.
اما توجه داشته باشید که برای تولید آب مقطر انرژی و هزینه زیادی مورد نیاز است.
گیاهان قابل رشد در محیط ایروپونیک
تعداد زیادی از گونه های گیاهی و بخصوص محصولات گلخانه ای مانند خیار، گوجه فرنگی، توت فرنگی، انواع سبزیجات برگی و گیاهان آپارتمانی قابل رشد در این محیط هستند.
چون در این روش با افزایش دادن هوادهی به ریشه گیاه، رشد گیاه نیز افزایش می یابد.
به دلیل اینکه ریشه ها نیازمند فضای کافی برای رشد هستند، سیستم ایروپونیک این فضا را در اختیار گیاهان قرار می دهد. همچنین برداشت این محصولات بسیار راحت است.
توجه کنید که در هر زمان می توانید ریشه های رشد یافته در سیستم ایروپونیک را به زمین کشاورزی یا هر محیط کشت دیگری بدون وارد شدن شوک به رشد طبیعی گیاه منتقل کنید.
مزایای سیستم کشت ایروپونیک
اولین مزیت این نوع کشت محیط سالم و استریل شده آن برای رشد گیاه است که گیاه را از بیماری ها به دور نگه می دارد. چون شرایط استریل وجود دارد، برخلاف کشت در خاک، می توان تراکم گیاه مورد پرورش را افزایش داد. این سیستم می تواند به طور متوالی و بارها تمیز و مورد استفاده قرار بگیرد.
در این نوع از کشت، اکسیژن بیشتری در اختیار گیاه قرار می گیرد که باعث می شود گیاه سریعتر از حالت عادی رشد کند. توجه کنید که میزان مصرف آب در این روش 95 درصد کمتر از گیاهانی است که در محیط های خاکی رشد می کنند.
در این روش به دلیل استریله بودن از مواد آفت کش و ضدعفونی کننده شیمیایی استفاده نمی شود و در صورت نیاز، بستر ها را استریل می نمایند. همچنین به دلیل رشد سریع و بازدهی بالای خود، روش کاشت ایروپونیک مقرون به صرفه است.
- دسترسی بیشتر به اکسیژن و افزایش رشد گیاهان
- عدم استفاده از خاک و جلوگیری از آلودگی های احتمالی آن
- عدم رشد قارچ و کپک در بستر به دلیل قطرات ریز آب و تبخیر در هوا
- صرفه جویی در مصرف آب
- عدم نیاز به شخم زدن خاک
- قابل استفاده در محیط هایی با خاک نامناسب
- حفظ رطوبت محیط گلخانه
- خنک سازی و سرمایش محیط
- کود رسانی و تغذیه گیاهان بدون نیاز به خاک و …
- حذف علف هرز
- انجام کار به بهترین شکل توسط تعداد کم نیروی انسانی
معایب روش کاشت ایروپونیک
این روش کاملا وابسته به سیستم های اتوماتیک بوده و در صورت آسیب هر یک از سیستم ها، گیاهان به راحتی خراب می شوند. چون ریشه گیاهان در هوا معلق هستند، در صورت هرگونه تاخیر در آبپاشی، می تواند به راحتی باعث خشک شدن و از بین رفتن گیاه شود.
همچنین هزینه ساخت و راه اندازی این گلخانه ها بالا است.
- در صورتی که رطوبت کنترل نشود، احتمال کاهش رشد گیاه بالا خواهد رفت.
- احتمال رشد کپک و قارچ به دلیل سطح بالای رطوبت
- ضرورت کنترل دائمی سطح رطوبت
- وابستگی به انرژی برق ؛ در صورت قطعی برق در کوتاه مدت گیاهان آسیب جدی خواهند دید.
- نگهداری سخت و نیاز به زمان بیشتر برای کنترل
- هزینه نصب و راه اندازی نسبتا بالا
- نیاز به کسب اطلاعات و نیروی متخصص
اهمیت استفاده از رطوبت ساز در گلخانه ایروپونیک
همان طور که در بخش قبل گفته شد، تمامی نیاز های گیاهان در رشد ایروپونیک از طریق مه و بخار سرد آب، به ریشه های گیاه می رسد. از این رو تمام وظیفه رشد و نمو گیاه بر عهده رطوبت ساز ها می باشد. در نتیجه گفته می شود که رطوبت ساز برای رشد گیاه در سیستم ایروپونیک نقش کلیدی و حیاتی دارد.
در این سیستم کود مورد نیاز، ویتامین ها، مواد مغذی ، آب و هر چیزی که برای رشد گیاهان مورد نیاز است، به صورت محلول در آب تهیه می گردد. سپس این آب حاوی مواد مغذی، از طریق رطوبت ساز ها، به صورت مه سرد در محیط منتشر شده و توسط ریشه ها جذب می گردد. دقت داشته باشید که این سیستم به دلیل رطوبت بالای موجود در هوا، هیچ نیازی به آبیاری به صورت جداگانه ندارد.
از چه دستگاه مه سازی می توان در کشت ایروپونیک استفاده کرد ؟
یکی از نکات بسیار مهم و کلیدی در کشت ایروپونیک جلوگیری از پیدایش قطرات درشت آب در محیط گلخانه می باشد. در رطوبت ساز های التراسونیک، به دلیل استفاده از سیستم فراصوت برای تولید مه، قطرات آب بسیار بسیار زیر (حدود 1 تا 2 میکرون) بوده و پس از خروج از رطوبت ساز، در هوا تبخیر می شود. گرمای موجود در گلخانه، سریعا به قطره آب جذب شده و آن را از حالت مایع به گاز تبدیل ساخته در این صورت این قطره به زمین و سطح گلخانه نمی رسد. این امر نیز از خیس شدن گلخانه جلوگیری می کند؛ در نتیجه بهترین رطوبت سازها برای سیستم ایروپونیک انواع مه ساز التراسونیک می باشند.
در برخی مواقع از رطوبت ساز نازلی نیز در این نوع سیستم های هوا کشت استفاده می شد؛ اما به دلیل هزینه نگهداری بالا و پخش قطرات درشت آب، این سیستم رطوبت رسانی برای استفاده در گلخانه ایروپونیک اصلا توصیه نمی شود.
هیدروپونیک چیست؟
هیدروپونیک یا همان آب کشت، نوعی از روش خلاقانه برای تولید انواع محصولات کشاورزی بدون خاک، سم و حداقل نیاز به آب (همراه محلول های مغذی) می باشد.
این روش تولید محصول به تولیدکنندگان اجازه می دهد تا در هر نقطه از کشورمان بدون در نظر گرفتن نوع خاک و آب و هوای منطقه اقدام به تولید محصول کنند.
نحوه کار سیستم هیدروپونیک :
در این روش بر خلاف روش های سنتی، گیاه در خاک قرار نمیگیرد و در ترکیبی از مایعی که حاوی مواد غذایی مورد نیاز برای رشد گیاه است جایگذاری می شود. این روش به دلیل نداشتن محدودیتی در اجرا در اقلیم و محیط های مختلف با آب و هوا هایی متفاوت بسیار مورد توجه قرار گرفته است. تولید کنندگان در کشور ما در بیش از 30 استان گلخانه هیدروپونیک راه اندازی کرده اند.
کدام محصولات برای کشت در محیط هیدروپونیک مناسب اند؟
بر اساس بررسی های صورت گرفته، پرورش و تولید خیار، توت فرنگی، فلفل و بعضی از گیاهان مانند کاهو با این روش مقرون به صرفه بوده و سوددهی بالایی دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید مقاله نحوه راه اندازی گلخانه هیدروپونیک را مطالعه کنید.
در این نوع از کشت آب به صورت چرخی حرکت می کند و مواد غذایی مورد نیاز را در اختیار گیاه قرار می دهد. به دلیل مصرف کم آب همانند روش ایروپونیک این روش مناسب شهرهایی است که با مشکلات کمبود آب مواجه اند.
توجه کنید که مصرف آب روش ایروپونیک کمتر از روش هیدروپونیک است.
مزایای کشت هیدروپونیک :
- این روش در جاها و منطقه هایی که خاک مناسب کشت گیاهان و انواع میوه ها وجود ندارد یا مناطقی که خاک آن ها بیمار و غیر قابل استفاده است بسیار کاربرد دارد.
- این روش به دلیل استفاده نکردن از خاک دیگر پروسه های شخم زدن خاک، مبارزه با علف های هرز و مبارزه با بیماری ها و آفات خاک را ندارد.
- این روش کشت موجب آلودگی خاک نمی شود چون تماسی با آب ندارد.
- در این نوع از کشت فقط آبی که در کشت خاکی مصرف می کنید استفاده می شود و موجب هدر رفتن بیش از حد آب نمی شود.
- جالب است بدانید که چون مواد و عنصری که به مصرف گیاه می رسند، کنترل می شوند محصولات به دست آمده در روش هیدروپونیک از لحاظ کیفی بهتر از محصولات خاکی می باشند.
معایب گلخانه هیدروپونیک :
تنها و مهمترین عیب این نوع از گلخانه ها، هزینه بسیار بالای راه اندازی آن ها است. سیستم های به کار رفته در لوله کشی این نوع از محیط کشت همگی باید به صورت اتوماتیک عمل نمایند.
تفاوت سیستم کشت ایروپونیک با هیدروپونیک
یکی از تفاوت های این دو در این است که در روش هیدروپونیک به جای استفاده از خاک از محلولی که حاوی مواد مغذی می باشد بهره گیری می شود و این مواد به طور مستقیم در تماس با ریشه هستند. اما در روش ایروپونیک مواد غذایی و مغذی مورد نیاز گیاه از طریق آب پاشی در اختیار گیاه قرار می گیرد و دیگر ریشه گیاه داخل آب حاوی مواد مغذی قرار نمی گیرد.
در روش هیدروپونیک آب زیادی مصرف می شود چون آب به طور مداوم در سیکل جریان دارد به خاطر اینکه تمامی مواد مورد نیاز گیاه مستقیماً از طریق روش های مختلف مانند لوله کشی در اختیار ریشه گیاه قرار می گیرند.
اما در روش ایروپونیک مصرف آب بسیار کم می باشد چون مواد غذایی مورد نیاز گیاه از طریق آب پاشی ریشه در اختیار آن گیاه قرار می گیرد. در این روش از کشت آب هدر نمی رود.
محیط کشت مورد استفاده :
در روش هیدروپونیک محیط مورد نظر شامل کشت ماسه ای، گلوله رسی، پرلیت، شن و سنگریزه است. در حالی که در روش کشت ایروپونیک هیچ محیط کشتی استفاده نشده و ریشه گیاه در هوا معلق می ماند.
جمع بندی
در این مقاله از سایت eig-shop روش های نوین کشت ایروپونیک و هیدروپونیک را مورد بررسی قرار دادیم. این دو روش مستقل از خاک و بدون مصرف زیاد آب برای پرورش بسیاری از محصولات کشاورزی مفید می باشند.
ممنون از شما بابت اطلاعات علمی و مفیدی که در اختارمون قرار دادید. پیروز و سربلند باشید
خوشحالیم که از مطالب راضی بودید
موفق باشید
مطالب ارزشمند و کاربردی بود.
درود برشما. خوشحالیم که مطلب برای شما مفید بوده.