دستگاه هموژنایزر چیست و چه کاربردی دارد ؟

یکی از تجهیزات مورد نیاز در صنایع لبنی، دستگاه هموژنایزر است که در تولید شیر، ماست، بستنی و … مورد استفاده قرار می گیرد. اما این دستگاه به چه شکلی کار می کند ؟ آیا کاربرد دیگری غیر از صنایع لبنی دارد؟ دلیل استفاده از این وسیله در صنایع مختلف چیست؟ در این متن از وبلاگ ای آی جی علاوه بر تعریف دقیق دستگاه هموژنایزر و انواع آن، کاربرد های این وسیله نیز بیان شده است.

دستگاه هموژنایزر چیست ؟

هموژنایزر دستگاهی است که برای همگن کردن و همونیژه نمودن انواع مواد مایع و جامد در صنایع مختلف کاربرد دارد. صنایع آزمایشگاهی، دارویی، لبنی، غذایی و … از جمله مواردی است که در آن ها از دستگاه هموژنایزر استفاده می گردد. پس از هموژنیزه کردن مواد، بافتی یکنواخت از آن ها به وجود آمده و تمام مولکول های آن به طول همگن در سراسر ماده پخش می گردد.

در برخی از مواد که دارای دو فاز مایع و جامد می باشند ، هموژنیزه نکردن آن ها باعث جدایی دو فاز خواهد شد. به عنوان مثال در صورتی که شیر هموژنیزه نگردد، با ساکن ماندن شیر، چربی آن به سمت بالا حرکت کرده و شیر دو فاز می شود.

در صورتی که از هموژنایزر ها در این نوع صنایع استفاده گردد، تمام مولکول های درون ماده هموژنیزه شده به صورت یکنواخت پخش گشته و به دو قسمت تقسیم نمی گردند.

انواع دستگاه هموژنایزر

این تجهیزات صنعتی و آزمایشگاهی انواع مختلفی داشته که در ادامه به بررسی آن ها پرداخته شده است :

1- هموژنایزر فشار بالا

در دستگاه هموژنایزر با فشار بالا، مایعات یا مایع و جامد با یکدیگر وارد دستگاه می شوند. سپس این موارد تحت فشار بالا را درون لوله های کوچک یا صفحه ای با سوراخ های بسیار ریز با سرعت عبور می دهند. در طی فشار بالا و سرعت، این مواد از درون حفره های ریز گذشته و به ذرات بسیار ریزی تبدیل می گردند.

علاوه بر آن سرعت بالای ذرات سبب شده تا با یکدیگر برخورد نموده و به پودر های کوچکتری تبدیل شوند. به این صورت تمام مولکول های ماده هموژنیزه شده به صورت یکسان و همگن در سطح آن پخش می گردند.

به عنوان مثال وقتی یک جامد را با مایع مخلوط می کنیم، جام بر روی سطح مایع شناور شده و یا بالعکس در کف آن ته نشین می گردد. برای همگن سازی این دو ماده با یکدیگر آن ها را هموژنیزه می کنند تا جامد به ذرات بسیار ریزی تبدیل گردد.

این ذرات ریز نیز در تمام سطح مایع پراکنده شده و همگن می شود. این نوع هموژنایزر فقط برای مایعاتی مانند شیر و جامدات نرم مانند بستنی قابل استفاده است.

2- هموژنایزر مکانیکی

همان گونه که از نام هموژنایزر مکانیکی مشخص است، این دستگاه با استفاده از نیروی مکانیکی مواد را همگن می سازد. درون این تجهیزات پروانه، تیغه یا همزنی قرار گرفته که با یک موتور پر قدرت، با سرعت بسیار بالایی می چرخد. با چرخیدن این تیغه، مواد به پودرهای بسیار ریزی تبدیل شده و اصطلاحا هموژنیزه می گردند.

هموژنایزر مکانیکی انواع متفاوتی داشته و برای هموژنیزه کردن انواع مایعات و جامدات کاربرد دارد؛ به همین منظور این دستگاه بیشتر در صنایع داروسازی و شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد.

3- هموژنایزر التراسونیک

نوع دیگری از دستگاه هموژنایزر ، التراسونیک ها می باشند. این دستگاه ها با تولید امواج فرا صوت ، مولکول های ماده را به ارتعاش در آورده و سبب تولید حباب های بسیاری در آن می گردند. این حباب ها با فشار و انرژی بسیار بالا تولید شده و می ترکند. با از بین رفت هر حباب نیز فشار و حرارت تولید می گردد که سبب از هم پاشیدگی و یکنواختی مولکول های مایع خواهد شد.

به این صورت این ماده همگن شده و هموژنیزه می گردد. لازم به ذکر است که طرز کار این وسیله ، تقریبا شبیه به طرز کار انواع مه ساز التراسونیک می باشد.

بررسی کاربرد دستگاه هموژنایزر در صنایع مختلف

دستگاه هموژنایزر در صنایع مختلفی که نیاز به همگن سازی مواد جامد یا مایع دارند ؛ کاربرد فراوانی دارد. برخی از افراد گمان می کنند که این تجهیزات تنها برای هموژنیزه کردن شیر مورد استفاده قرار گرفته و در دیگر صنایع مورد استفاده قرار نمی گیرند.

اما بر خلاف تصور این  وسیله، کاربرد بسیار گسترده ای داشته که در ادامه چند نمونه مختصر از کاربرد های آن بیان شده است :

دستگاه هموژنایزر شیر و سایر مواد لبنی

هموژنایزر برای پراکندگی چربی در بافت شیر ، کاربر فراوان تری نسبت به سایر صنایع دارد. این دستگاه با همگن سازی چربی و سایر مواد درشت تر در شیر سبب افزایش ماندگاری، از بین بردن برخی باکتری ها ، قوام بیشتر، یکنواختی طعم و چربی ، بالا رفتن کیفیت شیر و سایر محصولات لبنی تولید شده از این شیر می شود.

معمولا از هموژنایزرهای تحت فشار برای همگن سازی مواد لبنی استفاده می گردد. تجهیزات استفاده شده در صنایع لبنی معمولا به دو نوع هموژنایزر تک هد و دو هد تقسیم می گردند.

تک هد : معمولا از این تجهیزات در هموژنیزه نمودن مایعات رقیق مانند شیر استفاده می گردد.

دوهد : هموژنایزر دوهد علاوه بر شیر و مواد رقیق قادر است مایعات غلیظ مانند ماست و بستنی را نیز همگن سازی نماید. کارخانه ای ای جی سابقه ای طولانی در تولید انواع هموژنایزر های تک هد و دو هد داشته و شما می توانید انواع مختلف آن را سفارشی سازی نمایید.

برای خرید هموژنایزر 1500 لیتر و 1000 لیتر کلیک نمایید.

کاربرد در صنایع غذایی

این دستگاه در تمام صنایع غذایی که نیاز است مواد تشکیل دهنده آن به صورت همگن در تمام ماده پخش شده باشد مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از این کاربردها در تولید انواع آبمیوه ، نوشیدنی ، نوشابه های گازدار و … می باشد.

هموژنایزر باعث پخش یکنواخت نشاسته در برخی مواد غذایی شده و همچنین طعم، اسانس و عصاره اضافه شده به آب میوه ها را در تمام آن همگن می سازد. در این صورت مواد در آب میوه ها ته نشین نشده و تمام مایع طعم مشابهی دارد.

علاوه بر آن، در تولید انواع سس ها، مکمل های غذایی، روغن، غذای نوزادان و … نیز از این تجهیزات پرکاربرد بهره گرفته می شود.

استفاده از هموژنایزر در صنایع دارویی و آرایشی

معمولا در صنایع دارویی برای پخش یکنواخت مواد اولیه آن در سر تا سر دارو از هموژنایزر استفاده می گردد. انواع شربت ها، پماد ها و کرم ها با استفاده از هموژنایزر مکانیکی ، التراسونیک و همچنین نوع فشار بالای آن تولید می گردند.

علاوه بر مواد گفته شده برای ساخت برخی از لوازم بهداشتی و آرایشی مانند رژها، لوسیون، شامپو، خمیر دندان، ریمل، رنگ مو ، لاک و … نیز از این تجهیزات بهره می گیرند.

کاربرد در صنایع شیمیایی

صنعت دیگری که استفاده از این دستگاه در آن رواج دارد، صنایع شیمیایی مانند کارخانجات تولید گریس، واکس کفش، چسب ها، جوهر و … است.

مزیت استفاده از انواع دستگاه هموژنایزر

• همگن سازی مواد
• بالا بردن کیفیت و قوام مایعات
• غیر فعال سازی میکروب و باکتری ها
• فعال سازی یا غیر فعال سازی میکروبی
• آسان نمودن هضم مواد غذایی
• بالا بردن ماندگاری
• استخراج ترکیبات متعدد

سخن آخر

دستگاه هموژنایزر به انواع متنوعی از جمله مکانیکی، التراسونیک و تحت فشار تقسیم بندی می گردد. این محصول به منظور همگن کردن ترکیبات یک ماده و کمک به پخش یکنواخت تمام مولکول ها در سطح آن استفاده می گردد.

به عنوان مثال استفاده از آن برای هموژنیزه نمودن شیر، باعث می شود تا توده های چربی شیر به ذرات بسیار ریزی تبدیل شده و به صورت مساوی در تمام شیر پخش گردند. این امر علاوه بر قوام بالا تر، سبب جلوگیری از دو فاز شدن شیر می شود. در ضمن محصولاتی مانند ماست و پنیری که از شیر هموژنیزه بدست می آیند کیفیت بالاتری خواهد داشت.

کارخانه EIG سال های زیادی است که در تولید دستگاه هموژنایزر دوهد و تک هد و سایز تجهیزات لبنی مشغول به فعالیت می باشد.