شترمرغ

شترمرغ پرنده ای عظیم الجثه است که در میان پرندگانی که بر روی کره خاکی زندگی می کنند ، بزرگترین جثه و بیشترین سرعت دویدن را دارد. این پرنده با گردن و پاهای درازی که دارد ، قادر است که در هنگام خطر به مدت ۱۵ دقیقه با سرعت ۷۰ کیلومتر در ساعت بدود. وزن این پرنده از ۶۳ تا ۱۴۵ کیلوگرم متغیر است که باز هم خیلی بیشتر از میانگین وزنی انسان است. 

شترمرغ نر قدی به اندازه ۲٫۱ تا ۲٫۸ متر را اختیار می کند در حالی که قد شترمرغ ماده بین ۱٫۷ تا ۲ متر می شود که این یعنی تقریبا یک متر بلندتر از میانگین قدی انسان است. پس وقتی صحبت از این پرنده میشود ، در ذهن خود یک جوجه اردک بازیگوشی را در نظر نگیرید بلکه شترمرغ یک پرنده بزرگ است که به راحتی می تواند با یک ضربه پا شما را به شدت زخمی کند.

مشخصات ظاهری شترمرغ

در گذشته شترمرغ ها را می توانستید بیشتر در مناطق جنگل های باز بدون درخت و دشت های هموار آفریقایی پیدا کنید، این پرنده بزرگ قابلیت پرواز کردن ندارد ولی در عوض دارای گردن بلند و برهنه ، پاهایی بلند و محکم و بدن پر از پر است. در جنس نر و ماده شترمرغ ، از لحاظ رنگ پر تفاوت های به چشم می خورد. جنس نر شترمرغ پرهای تیره رنگ با دم سفید رنگ دارد و ماده معمولا به رنگ قهوه دیده میشود.

در هر دو جنس شترمرغ ، اندازه سر نسبت به اندازه بدن کوچک است ، نوک بزرگی دارند و چشمان بزرگ آنها توسط مژه های تیره محافظت میشود. همان طور که دیده اید شترمرغ ها چشمان بزرگی دارند ( که بزرگتر از مغز آن است ! ) که به آنها قدرت بینایی فوق العاده ای می دهند.

شترمرغ ها نمی توانند پرواز کنند ، اما می توانند به شکل ایده آلی بدوند. شترمرغ با استفاده از پاهای بلند و قدرتمند خود می تواند جهش های به طول 5 متر داشته باشد این یعنی با یک جهش می تواند 5 متر را طی کند. 

سرعت شترمرغ می تواند به 70 کیلومتر در ساعت برسد و جالب تر میشود اگر مقایسه کنید که یوزپلنگ سرعتی 100 تا 120 کیلومتر در ساعت دارد.هنگامی که شترمرغ به نهایت سرعت خود می رسد با استفاده از بالهای خود و با کمک گرفتن از باد تعادل خود را حفظ می کند.

پاهای قوی شترمرغ تنها به منظور سریع دویدن تکامل نیافته اند ، بلکه در هنگام دفاع از خود نیز این پاها نقش یک نیزه بسیار موثر را ایفاء می کنند. هنگامی که شترمرغ توسط یک شکارچی مانند شیر ، یوز پلنگ ، لئوپارد ( لئوپارد، گربه های وحشی و بزرگی هستند که جثه ی آن ها، کمی کوچکتر از شیر است ) و … مورد حمله قرار میگیرد. یک ضربه توسط این پاها می تواند منجر به مرگ شکارچی شود. این را بررسی کنید، هر دو پای شترمرغ با یک پنجه ده سانتی تیز مسلح است، بنابراین شکارچیان باید مراقب باشید!

شترمرغ با بهره گیری از قد بلند و چشمان تیز بین قادر است بسیاری از شکارچیان را از مسافت های دور تشخیص دهد. ولی وقتی خطر نزدیک باشد ، حالت دفاعی اولیه شترمرغ مخفی شدن است. این پرنده با نگه داشتن سر و بدن خود نزدیک زمین سعی در مخفی کردن خود مینماید.رنگ پرها ، نزدیک به خاک های ماسه ای محیط زندگی شترمرغ می باشد و این مورد در فرایند مخفی شدن بسیار کارا است. شاید شنیده باشید که ، شترمرغ ها سر خود را در شن و ماسه پنهان کرده اند؟ ولی خوب در واقع این جمله حقیقت ندارد.

شترمرغ عمدتا گیاهخواری هستند ، خوردن ریشه ها ، برگ ها ، گل ها و دانه ها غذای اصلی این پرنده را تشکیل میدهند. اما آنها همچنین حشرات ، مارمولک ها و سایر موجودات کوچک نیز می خورند. آنها عمدتا در مجاورت محیط زندگی چراء حیواناتی مانند کل یالدار ، بز کوهی ، گورخر زندگی می کنند و همکاری صمیمانه ای با هم دارند. این دسته از حیوانات حشره های مورد نیاز شترمرغ را برای تغذیه او جمع می کنند و شترمرغ نیز در عوض در هنگام خطر حمله شیر و … محیط را با خبر می کند.

شترمرغ ها به صورت گروهی زندگی می کنند ، که گله نامیده میشوند. این گله ها به طور کلی از 12 شترمرغ تشکیل شده است. شترمرغ های نر با یکدیگر برای کنترل چند شترمرغ ماده دیگر رقابت می کنند و برنده رهبری کل گروه را به دست میگیرد.

هر گله همچنین یک شترمرغ ماده نیز دارد که تنها با رهبر گله جفت میشود ، اما شترمرغ نر می تواند با تمام ماده های گروه جفت شود.

در طول فصل جفت گیری ، رهبر گروه بر روی زمین یک لانه می سازد و تلاش می کند که ماده های گروه را به خود جذب کند. فنون جذب ماده با رقص شروع میشود ، رقص خاصی که مختص شترمرغ می باشد. پرنده خود را به زمین میزند و بعد بال ها و گردن خود را میلرزاند ، سپس گردن خود را به اطراف می چرخاندن و این رقص شترمرغ است.

بعد از جفت گیری ، شترمرغ ماده تخم های خود را درون لانه می گذارد ، اما این تخم ها ، اصلا شبیه تخم های عادی نیستند. بلکه شما با بزرگترین تخم موجود بر روی کره زمین مواجه خواهید شد. به طور میانگین تخم شترمرغ 15 سانتی متر طول دارد و وزن آن به بیشتر از 1.5 کیلوگرم است.

شترمرغ ماده اصلی در حدود 11 تخم میگذارد ، که این تخم ها در مرکز لانه یعنی امن ترین جا چیده میشوند. سایر شترمرغ های ماده بین 2 تا 6 تخم می گذارد.

بعد از چهل روز ، جوجه ها سر از تخم بیرون می آورند و در عرض چند روز از لانه خارج میشوند و پدر و مادر خود را دنبال می کنند. شترمرغ والد از بچه ها در برابر آفتاب سوزان و باران ، باد با قرار دادن جوجه ها در زیر بدن و بال هایشان مراقبت می کنند.

شترمرغ دارای گونه های مختلف من جمله شترمرغ جنوبی ، شترمرغ شمال آفریقا ، شترمرغ ماسائی ، شترمرغ عربی و شترمرغ سومالی است که اطلاعات آن ها در جدول زیر ارائه شده است:

 گونه های شترمرغ

گونه های شترمرغ	تصویر	خصوصیات
شترمرغ جنوبی		به شترمرغ سیاه نیز معروف است منطقه زندگی آن جنوب آفریقا است
شترمرغ شمال آفریقا		به شترمرغ گردن قرمز نیز معروف است محل زیست این گونه از شترمرغ از غرب تا شرق آفریقا را فرا می گیرد بزرگترین و سریعترین پرنده ای است که در کره زمین زندگی می کند
شترمرغ ماسائی		در کنیا ، اتیوپی و سومالی زندگی می کند
شترمرغ عربی		این گونه منقرض شده است در سوریه ، عراق و عربستان زندگی می کرده است
شترمرغ سومالی		در کنیا ، اتیوپی و سومالی زیست می کند.
شترمرغ استرالیایی		بومی کشور استرالیا دومین پرنده قد بلند جهان

 پرورش شترمرغ

شترمرغ را می توان در تمام اقلیم های کره زمین ، از اقلیم های سرد گرفته تا اقلیم گرم و خشک پرورش داد. اما امکان پرورش دادن آن در اقلیم گرم و مرطوب وجود ندارد زیرا راندمان تولید شدیدا در این اقلیم پایین است. 

شترمرغ را در مزرعه می توان به سه روش باز ، نیمه باز و بسته پرورش داد. جوجه شترمرغ ها از بدو خارج شدن از تخم ها تا ۱۰-۷ روز قادر هستند که از کیسه زرده تغذیه کنند و نیازی به استفاده از مواد غذایی ندارند. 

برای تغذیه جوجه شترمرغ ها تا هشت ماهگی می توان از جیره پیش آغازین استفاده کرد. در ادامه مراحل پرورش این پرنده باید از جیره های غذایی آغازین ، رشد ، پایانی و کشتار استفاده کرد.

بیماری شترمرغ

از بیماری های شترمرغ می توان به بیماری هایی نظیر عفونت کیسه زرده ، تغییر شکل پاها و پنجه ها ، نیوکاسل ، آبله ، پنومی ، مسمومیت خونی ، انتریک تکرونیک ، گاستریت مگا باکتریال ، سل ، عفونت چشم ها ، مایکوپلاسموز ، اورنتویز ، کوکسیدیوز و هیستومونیاز اشاره کرد. 

در صورت رعایت بهداشت و شرایط محیطی مناسب در مکان پرورش پرنده می توان از بسیاری از بیماری ها جلوگیری نمود، بنابراین استفاده از آب و غذای تازه، مکان پرورش تمیز و عاری از آلودگی، سالن پرورش وسیع و وجود تجهیزات سرمایشی و گرمایشی مناسب می تواند از وقوع بسیاری از بیماری ها جلوگیری نماید.

یکی از اصلی ترین روش های تشخیص جنسیت شترمرغ استفاده از رنگ پرنده است. جنس نر شترمرغ به سیاه ولی جنس ماده به رنگ قهوه ای و خاکستری می شود.

تخم گذاری شترمرغ ها در فصل بهار و به صورت یک روز در میان انجام می پذیرد. شترمرغ ها در هر دوره تخم گذاری بین ۱۴ تا ۲۱ تخم می گذارند.

جوجه کشی شترمرغ

جوجه کشی مصنوعی از تخم های نطفه دار شترمرغ نسبت به تخم های نطفه دار سایر پرندگان متفاوت است. علاوه بر این به دلیل این که تخم های شترمرغ اندازه و ویژگی های متفاوتی نسبت به سایر پرندگان دارند ، دستگاه های جوجه کشی مصنوعی از تخم های نطفه دار این پرنده به صورت متفاوت طراحی می شود.

طول مدت جوجه کشی از تخم های نطفه دار شترمرغ استرالیایی بین ۴۹ تا ۵۰ روز است و دمای مناسب برای جوجه کشی از آن ۳۶٫۳ درجه سانتی گراد و رطوبت مطلوب نیز بین ۲۴ تا ۳۵ درصد است.

در صورت پرورش شتر مرغ باید مکان مورد نظر کاملا باز و دارای فنس باشد زیرا شترمرغ قابل پرورش در مکان های سربسته نیست و برای رشد بهتر حتما باید فضای کافی در اختیار آنان قرار دهید، در مکان پرورش شتر مرغ حتما باد ملزومات اولیه پرورش مانند دانخوری، آبخوری، پن های مخصوص تخم گذاری، سایبان ها و … را در اختیارشان قرار دهید.

 همچنین باید آنها را روزانه سه مرتبه آنها را با علوفه ها و مواد مغذی دیگری تغذیه بنمایید، برخی پرورش دهندگان آنها را در مراتع آزاد می کنند تا بچرند در این صورت هم به صورت آزادانه به چرا و تغذیه خواهند پرداخت و دچار چاقی نیز نخواهند شد و زحمت تغذیه و پاکسازی محیط نیز کمتر خواهد شد ولی به منظور جلوگیری از بیماری ها در دوره های مختلف به آنها مولتی ویتامین داده می شود و واکسن های مورد نیاز تزریق می گردد.

آنها در دوره سنی 14 ماهگی بالغ خواهد شد و کاملا آماده کشتار خواهند شد بنابراین برخی از پرورش دهندگان نیز به منظور تولید تخم برخی از آنها را نگهداری میکنند و مابقی را روانه کشتارگاه می کنند. شترمرغ هی نر در سن 2.5 سالگی اماده جفت گیری شده و ماده ها نیز از سن 2 سالگی جفت گیری و تخم گذاری خود را شروع خواهند کرد.

 تخمگذاری شترمرغ ها تا سال 4 الی 5 سالگی انجام خواهد شد و پس از 5 سالگی کم کم بر میزان تخم گذاری آنها کاسته خواهد شد در این صورت گله های جدیدی جایگزین گله های مولد خواهد شد و گله های مسن تر روانه کشتارگاه می شوند.

گوشت شتر مرغ از خواص بسیار بالایی برخوردار است، گوشت این پرنده مانند گوشت گاو و گوسفند به رنگ قرمز بوده ولی از میزان چربی خیلی کمتری برخوردار است و مصرف گوشت این پرنده برای بیماری های قلبی و کبدی بسیار مفید خواهد بود و بر خلاف گوشت گاو و گوسفند چربی خون و مشکلات قلبی عروقی را به دنبال نخواهد داشت، زیرا تمام چربی های موجود در گوشت شتر مرغ به پوست او جذب شده و از این رو گوشتی کاملا سالم و بدون چربی خواهد داشت.

از پوست این حیوان برای ساخت انواع کیف و کفش های چرم استفاده می کنند، ولی قبل از از ارسال پست به کارخانه نساجی ابتدا پوست آن را جوشانده و چربی موجود در آن را می گیرند تا روغن مخصوصی به دست آید، از این روغن برای درمان روماتیسم، خشکی پوست و… استفاده میکنند، خواص بی نظیری که در روغن شترمرغ وجود دارد و شباهت زیادی که با مولکول های چربی انسانی دارد سبب شده تا از آن برای ساخت انواع لوسیون ها، شامپوها و نرم کننده ها استفاده کنند.

شترمرغ تنها پرنده ای است که از تمام قسمت های بدن آن می توان استفاده نمود. علاوه بر اینکه پوست و گوشت شتر مرغ دارای کاربرد های فراوانی می باد و فراورده های زیادی می توان از آنها به دست آورد. پر شترمرغ نیز بسیار نرم بوده و از آن برای ساخت بالش، لحاف و سایر محصولات خانگی می توان استفاده نمود. از فضولات این پرنده نیز به منظور تولید کمپوست کود و کود های حیوانی استفاده می کنند که در رشد گیاهان بسیار تاثیر گذار خواهد بود.

جالب است دانشمندان تحقیقاتی را در مورد چشم شتر مرغ ها انجام داده اند و نتایج جالبی رسیده اند، شترمرغ شباهت زیادی به چشم انسان دارد و دانشمندان امیدوارند که در آینده نه چندان دور بتوان چشم این پرنده تا به سلول های عصبی انسان پیوند داد و برای همیشه جامعه بشری از نابینایی نجات دهد.

هم اکنون در بسیاری از استان ها و شهرستان های کشور شاهد برپایی واحدهای پرورش شترمرغ هستیم، گوشت این حیوان در کشور های پیشرفته خارجی از مصرف بسیار بالایی برخوردار است و جامعه ایرانی و کشورهای حوزه خلیج فارس نیز اخیرا با خواص شگفت انگیز گوشت این پرنده آشنا شده اند، بنابراین می توان گفت که از پتانسیل بالایی برای درامد زایی برخوردار خواهد بود و هر کسی در صورت داشتن که مکان باز و وسیع می تواند اقدام به پرورش این پرنده پرخاصیت بنماید.

پرورش شترمرغ جزو مشاغلی می باشد که به سرمایه بالایی نیاز ندارد و فرد می تواند با خرید یک دستگاه جوجه کشی شترمرغ و چند تخم نطفه دار پرورش این پرنده را آغاز نماید، بدون به اینکه به سرمایه بالایی به خرید ملزومات و تجهیزات نیاز داشته باشد. از این رو پرورش شترمرغ جزو مشاغل پر بازده محسوب شده و فرد در عرض یکسال می تواند سرمایه خود را چندین برابر کند.

از آنجایی که بیشتر افراد از خواص بی نظیر گوشت این پرنده مطلع شده اند بنابراین بازاریابی محصولات کار بسیار ساده ای خواهد بود و هر فردی در هر مکانی و با هر سطح سوادی می تواند کار خود را آغاز نماید و با انجام چند تبلیغ رایگان اینترنت شاهد تماس های مشتریان خواهید شد. از آنجایی که هر کسی قدرت پرورش این پرنده را ندارد بنابراین بازار آن از کشش بسیار خوبی برخوردار است.

شترمرغ ها در حالت عادی مشکل و خطر خاصی را به دنبال ندارند و تنها زمان نیاز به جفت گیری کمی خطرآفرین خواهند بود که پرورش دهنده باید با تکیه بر تجربه و دانش خود خطرات پرنده ها در این دوران را از بین ببرد، به عنوان مثال شترمرغ نر برای انتخاب جفت و تعیین قلمرو با سایر شترمرغ ها درگیر خواهد شد و شترمرغ ماده نیز هنگام نیاز به خوابیدن بر روی تخم ها شاید اجازه برداشت تخم را به پرورش دهنده ندهد که در این صورت باید تخم ها را در صورت نبود پرنده ماده برداشت نمود و برای تولید جوجه درون دستگاه جوجه کشی قرار داد.

لطفا توجه فرمایید در صورتی که قصد دارید از روش جوجه کشی طبیعی استفاده کنید باید شرایط مناسب جوجه کشی را برای شترمرغ مادر فراهم کنید تا با خیالی آسوده به جفت گیری بپردازد، در صورتی که مکان مورد نظر دمای بسیار بالا و یا بسیار پایینی داشته باشد و یا سر و صدای زیادی داشته باشد که پرنده مادر احساس خط بکند نمی توان جوجه شدن تخم ها را تضمین نمود. 

در طول دوره جوجه کشی باید غذای پرنده مرتضی برای او آورده شود تا به منظور پیدا کردن غذا از روی تخم ها بلند نشود. البته این نکته را نیز در نظر داشته باشید که حداقل تعداد تخم ها برای جوجه کشی 5 عدد است زیرا اگر تعداد تخم ها از 5 عدد کمتر باشد شترمرغ بر روی آنها نخواهد خوابید.

 همچنین به یاد داشته باشید که به محض خوابیدن پرنده بر روی تخم ها دیگر تخم گذاری نخواهد نمود و از این لحاظ نیز می توان گفت که میزان سود و درآمد شما را کاهش خواهد داد ولی در صورتی که تخم ها را به صورت روزانه جمع اوری کنید و اجازه کرچ شدن را به آنها ندهید تا 10 ماه نیز تخم گذاری خواهند داشت و سالانه 100 تخم نیز می توانید جمع اوری کنید.