صفر تا صد خط تولید شیر پاستوریزه – فرایند تولید و تجهیزات لازم
حرارت دادن به شیر به منظور از بین بردن میکروب های موجود در آن اصطلاحا پاستوریزه کردن نامیده می شود. اما طرز تهیه شیر پاستوریزه در کارخانه به چه شکل است و چه مراحلی در طی این فرایند باید طی شود به طور مفصل در این نوشته از EIG به آن پرداخته شده است پس با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.
قبل از پاستوریزاسیون شیر
در واقع مهم‌ترین مرحله برای تولید شیر پاستوریزه، تولید شیر در دامداری یا مزرعه‌های نگهداری حیوانات است. شیر از دام‌هایی همچون گاو یا گوسفند گرفته می‌شود. بنابراین برای تولید شیر پاستوریزه، سلامت دام حرف اول را می‌زند.
- پرورش گاوهای شیری
- جمع آوری شیر
- ذخیره سازی و انتقال
در دامداری، حیوانات سالم و شیرده جداسازی شده و شیر آنها برای انجام فرآیند پاستوریزاسیون به کارخانه‌های محصولات لبنی ارسال می‌شود. البته در کارخانه، شیر پیش از وارد شدن به خط تولید، باید تحت آزمایش‌های مختلفی قرار بگیرد.
در صورت تایید، امکان پاستوریزه کردن آن وجود خواهد داشت. در ادامه با تمامی مراحل آماده سازی و انتقال شیر، قبل از پاستوریزه کردن آن آشنا خواهید شد.
پرورش گاوهای شیری
دامداران فضای لازم برای پرورش دام‌های ماده یا شیری را در مزارع خود فراهم می‌کنند. این دام‌ها برای تولید شیر طبیعی و سالم در حجم بالا، نیاز به یک رژیم غذایی سالم دارند.
بنابراین، کارخانه‌های محصولات لبنی فقط از دامداری‌هایی که به سلامت دام‌ها و تغذیه آنها اهمیت می‌دهند؛ شیر تهیه می‌کنند.در صورتی که دام دچار بیماری‌های شدید شود؛ شیر او دیگر قابل استفاده نخواهد بود. در واقع وجود مقادیر بالای آنتی بیوتیک و سایر داروها در شیر، آن غیر قابل مصرف می‌کند. بنابراین دامداران برای پرورش گاوهای شیری باید نکات لازم را در نظر بگیرند و همچنین با کمک گرفتن از دامپزشک، سلامت آنها را تضمین کنند.
جمع آوری شیر( شیردوشی دستی یا ماشینی از گاو)
پس از جداسازی دام‌های شیرده و سالم، زمان دوشیدن شیر از آنها خواهد رسید. در این مرحله باید به شیوه دستی یا ماشینی شیر دام را استخراج کرد. البته امروزه به دلیل حجم زیاد تقاضا در بازار و همچنین تولید شیر به صورت عمده، فرآیند شیر دوشی به صورت ماشینی انجام می‌شود. در این مرحله شیر دام‌هایی که آمادگی لازم برای این کار را دارند؛ جمع آوری شده و آماده انتقال به کارخانه تولید شیر پاستوریزه خواهد شد.
ذخیره سازی و انتقال
پس از جمع آوری شیر از دام‌ها، امکان انتقال آنها به کارخانه فراهم خواهد شد. در واقع شیر باید از دامداری به شکل استاندارد و به وسیله ماشین‌های حمل شیر انتقال داده شود. در این مرحله، مهم‌ترین کار جداسازی شیر آلوده از شیر تمیز است.
در واقع شیر باید درون دامداری در مکانی پاکیزه نگهداری شود. امکان تشخیص چنین مواردی، توسط کارشناس اعزام شده از کارخانه وجود خواهد داشت.
چهار مرحله اصلی خط تولید شیر پاستوریزه
در این بخش چهار مرحله اصلی تولید شیر پاستوریزه را شرح داده‌ایم. البته هر کدام از این مراحل دارای اهمیت ویژه‌ای هستند و به همین خاطر در کارخانه با نهایت دقت صورت می‌گیرند.
دریافت و کنترل کیفیت شیر خام
پس از انتقال شیر به کارخانه، مرحله کنترل کیفیت و بررسی سلامت آن آغاز می‌شود. در این مرحله تیم آزمایشگاهی کارخانه با بررسی نمونه‌های شیر انتقالی از نظر درجه حرارت، درصد قند، درصد نمک، میکرو ارگانیسم‌های بیماری زا، تعداد سلول‌های سوماتیک و سایر موارد، شیر را آزمایش می‌کنند.
پس از اعلام نتایج کنترل کیفی شیر در آزمایشگاه، امکان استفاده از آن در مراحل بعدی وجود خواهد داشت.
پاستوریزاسیون
در مرحله پاستوریزاسیون شیر، باید آن را به مخازن و دستگاه پاستوریزه انتقال داد. در این دستگاه، شیر در دما و زمان مشخصی پاستوریزه می‌شود. در واقع اگر هر کدام از عوامل دما یا زمان اندکی دچار تغییر شوند؛ فرآیند پاستوریزاسیون با مشکل مواجه خواهد شد.
شیر پس از ورود به مخزن بالانس تانک، تحت حرارت قرار می‌گیرد. پس از این که دمای شیر به ۲۲ درجه سلسیوس برسد؛ امکان انتقال آن به مخزن هواگیری و چربی گیری وجود خواهد داشت.
همگن سازی
پس از انجام فرآیند پاستوریزاسیون شیر، امکان همگن سازی و چربی گیری آن فراهم خواهد شد. در این مرحله شیر به سپراتور وارد شده و دو محصول شیر و خامه از آن خارج می‌شوند.
با ورود شیر به دستگاه هموژنایزر، چربی‌های آن همگن شده و درون مخلوط شیر پخش می‌شوند. پس از هموژنیزه سازی شیر، مجددا برای تنظیم دما و حرارت وارد دستگاه پاستوریزه شده و با دریافت حرارت لازم، همه آلودگی‌های آن از بین می‌رود.
بسته بندی
پس از ضد عفونی کردن تجهیزات بسته بندی شیر پاستوریزه و خنک کردن تجهیزات با آب سرد، امکان شروع بسته بندی شیر پاستوریزه وجود خواهد داشت. در واقع در بخش بسته بندی، پرسنل باید به طور کامل بهداشت خود را رعایت کنند.
هر گونه انتقال آلودگی به شیر در مرحله بسته بندی به وسیله ماشین‌ها و نیروی انسانی، باعث از بین رفتن سرمایه هنگفتی خواهد شد. بنابراین در این مرحله با ضد عفونی کامل محیط بسته بندی شیر، فرآیند بسته بندی با استفاده از ماشین‌ها و تجهیزات آغاز می‌شود. برای بسته بندی شیر از ظروف یکبار مصرف PET استفاده می‌شود که کیفیت بسیار بالایی دارند.
پاستوریزاسیون شیر چه مزایای دارد؟
به طور کلی پاستوریزاسیون شیر در خط تولید، مزایای بسیار زیادی دارد. همانطور که می‌دانیم؛ شیر قابلیت انتقال بیماری‌های بسیار خطرناک از جمله تب مالت به انسان را دارد. به همین خاطر با انجام فرآیند پاستوریزاسیون، امکان از بین بردن عوامل بیماری به طور کامل وجود خواهد داشت.
همچنین، شیر پاستوریزه ماندگاری بیشتری دارد و طعم و کیفیت آن بهبود پیدا می‌کند. در واقع فرآیند پاستوریزاسیون شیر و به دنبال آن، همگن سازی شیر، طعم آن را بهتر می‌کند.
تجهیزات لازم خط تولید شیر پاستوریزه
همانطور که توضیح دادیم؛ با استفاده از تجهیزات مختلف امکان پاستوریزه کردن شیر به وجود می‌آید. بدون استفاده از این تجهیزات، پاستوریزاسیون شیر در حجم بالا کار بسیار دشواری است.
در این قسمت همه ماشین‌ها و تجهیزاتی را که با استفاده از آنها در کارخانه پاستوریزاسیون شیر انجام می شود؛ معرفی کرده‌ایم. از جمله تجهیزات لازم برای تولید شیر پاستوریزه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دستگاه پاستوریزاسیون
- دستگاه همزن
- دستگاه تقطیر
- دستگاه بسته‌بندی
- دستگاه تمیز کننده
- دستگاه خشک کن
- دستگاه تست کیفیت
- دستگاه سنجش دما
سخن پایانی
در این نوشته از وبسایت EIG همانطور که دریافتیم در شرکت تولید شیر پاستوریزه، مراحل مختلفی برای انجام پاستوریزاسیون شیر انجام می‌شود. در واقع با انجام این مراحل، شیر سالم و با کیفیت به دست مصرف کننده می‌رسد.
همچنین یکی از بهترین روش‌های تولید شیر پاستوریزه، استفاده از تجهیزات و دستگاه پاستوریزه است. بدون انجام این فرآیند، نمی‌توان سلامت شیر مصرفی را تایید کرد. بنابراین برای تهیه شیر سالم، باید از محصولات کارخانه‌ای استفاده کرد.
