راهکار های افزایش شیردهی گاو و سایر دام ها | عوامل موثر بر میزان شیردهی گاو

تاثیر محل پرورش و نحوه نگهداری بر میزان شیر تولیدی دام

مهمترین علت پرورش دام ها، علاوه بر تولید گوشت، تولید شیر و عرضه آن به بازار است. ژنتیک و سن دام از عوامل موثر بر شیردهی هستند که دامداران نمی توانند در آن دخالت داشته باشند اما میزان شیردهی به عوامل محیطی دیگری از جمله بیماری های دامی، تغذیه و بهداشت دامپروری بستگی دارد که شناخت این عوامل و بررسی دقیق آن ها توسط دامداران، در میزان شیر تولیدی تاثیرگذار خواهد بود. در ادامه این نوشته از سری مقالات وبلاگ eig به بررسی برخی مشکلات و بیماری ها و تاثیر آن ها بر شیردهی دام می پردازیم :

اصلی ترین عامل افزایش شیردهی :

تغذیه اصلی ترین عامل تاثیرگذار بر شیردهی دام ها می باشد، وجود میکروارگانیسم ها در معده دام باعث هضم سریع غذا شده و بر هم خوردن تعادل آن ها مشکلات زیادی برای دام به وجود می آورد که تغذیه سالم از بروز آن جلوگیری می کند. 

بهترین خوراک برای افزایش شیردهی گاو، فراهم کردن علوفه مرغوب و با کیفیت برای دام است. تغذیه نه تنها بر شیردهی بلکه بر کیفیت و طعم شیر نیز تاثیرگذار است. یکی از مواردی که اغلب نادیده گرفته می شود، آب کافی و تمیز برای دام است، هر دام بسته به وزن خود، مقدار مشخصی آب مصرف میکند و کمبود آب باعث کاهش شدید تولید شیر در دام می گردد. بیشترین مصرف آب، در زمان مصرف علوفه خشک صورت می گیرد که باعث هضم سریع علوفه و افزایش شیردهی می شود، در گاوها برای تولید یک لیتر شیر، مصرف 2/5 لیتر آب لازم است.

اصلی ترین عامل افزایش شیردهی - فروشگاه اینترنتی eig shop

افزودن کنسانتره به جیره غذایی دام به میزان درست و اصولی، اصل مهمی در تغذیه دام است. دامداران پس از زایمان دام و برای جبران انرژی هدر رفته در دام، روزانه به میزان 4 تا 5 کیلوگرم کنسانتره مرغوب به جیره غذایی دام اضافه می کنند، لازم به ذکر است اضافه کردن مواد غذایی بیشتر به جیره دام باید به صورت اصولی انجام گیرد در غیر این صورت باعث کاهش شیردهی می شود. افزودن کنسانتره به جیره نه تنها موجب افزایش شیر، بلکه موجب بالا رفتن چربی و پروتئین شیر نیز میگردد.  جیره غذایی دام، به خصوص پس از دوره زایمان، باید حاوی مقدار زیادی فیبر، کلسیم و نیاسین باشد.

با اضافه کردن نیاسین و فیبر به جیره غذایی دام باعث جلوگیری از وجود اجسام کتونی در خون گاو و جلوگیری از سایر بیماری های دام از جمله کتوزیس و تب شیر می شود. عدم تعادل بین تغذیه دام و انرژی مصرفی، باعث کاهش اشتها و ابتلا به بیماری کتوزیس شده و کمبود کلسیم در دام نیز باعث ناتوانی دام در حرکت و کاهش روزانه شیر تولیدی خواهد بود که به آن بیماری تب شیر یا هیپوکلسمی میگویند.

دستگاه شیردوش گاو 4 واحد
دستگاه شیردوش گاو 4 واحد
» دارای موتور 3 اسب بخار موتوژن
» 2 عدد پولساتور برقی یا پنوماتیکی 60/40
» سیستم اتصال موتور به پمپ تسمه فولی
قیمت : 47,000,000 تومان49,000,000 تومان

علت کاهش شیردهی گاو در مناطق گرم و خشک :

در مناطق خشک و گرم، دام دچار استرس گرمایی و کاهش اشتها می شود که این امر موجب کاهش شدید میزان شیردهی و همینطور تغییرات در کیفیت شیر می شود،به دست آوردن علوفه مرغوب و با کیفیت در مناطق با آب هوای معتدل نسبت به مناطق گرم و خشک بسیار آسان تر بوده و همانطور که گفته شد تغذیه دام بر میزان شیردهی تاثیر به سزایی دارد. 

استرس گرمایی چیست ؟

استرس گرمایی به علت بالا رفتن دما و رطوبت محیط نگهداری دام اتفاق می افتد. رفع تنش گرمایی  توسط دام باعث بالا رفتن میزان دم و بازدم و افزایش دمای بدن و به دنبال آن کاهش اشتهای دام می شود. همانطور که گفته شد کاهش اشتهای دام و استرس، باعث پایین آمدن میزان شیردهی در دام می گردد، این اتفاق بر تولید شیر تاثیر منفی گذاشته و باعث بیماری ورم پستان و جا به جایی پستان می شود. خنک کردن دام ها و کاهش دمای محیط با استفاده از سایه و تهویه مناسب و آبپاش های خنک کننده برای دام بسیار حائز اهمیت است. همچنین تحقیقات نشان می دهد دام ها در فصل سرد نسبت به فصل گرما، شیر بیشتری تولید می کنند. لازم به ذکر است گرمای هوا علاوه بر میزان شیر تولیدی، بر کیفیت شیر و تولید مثل نیز تاثیرگذار است.

استرس گرمایی چیست ؟ - فروشگاه اینترنتی eig shop

دمای مناسب برای انواع دام ها متفاوت است اما معمولا بین 3 تا 19 درجه سانتی گراد دچار تنش گرمایی و کاهش شیر نمیشوند .بالا رفتن دما می تواند تا 30 درصد تولید شری را کاهش دهد، برای کاهش دما می توان از پنکه ها و توربین های مناسب تهویه و همینطور آبپاش های خنک کننده استفاده کرد، آبپاش های خنک کننده در هر 5 دقیقه قطرات ریز آب را بر روی پوست دام اسپری میکند و تبخیر این آب از بدن دام ها باعث کاهش دمای بدن و تسریع در خنک سازی می شود. مشاهدات دانشمندی به نام کیونگ هون کیم بر روی سه گاو با مشخصات مشابه در جدول زیر آمده است.

30 درجه 25 درجه 20 درجه دمای هوا بر حسب سانتی گراد
21 23 24 میزان شیر تولیدی 
6 2 3 تعداد روز

اهمیت دوره خشکی یا Close up در دام های شیرده:

هدف از دوره خشکی استراحت دادن به عمل شیردوشی است، این دوره نه تنها باعث درمان و تقویت غدد شیری می شود بلکه به دستگاه گوارش دام نیز اجازه استراحت پس از تغذیه بالا به دلیل شیردهی را می دهد. دوران خشک برای جلوگیری از ورم پستان نیز موثر است، این دوره معمولا برای دام های زایش اول 45 روز و برای دام های زایش دوم و سوم 60 روز می باشد. در نظر گرفتن روز های کمتر برای دوره خشک به دام فرصت استراحت و ترمیم پستان نمی دهد و همین طور طولانی شدن این دوران نیز باعث افزایش وزن دام ها می گردد. دوره خشکی برای سلامت دام بسیار مهم است، نحوه درست انجام دوره خشک در دام باعث بالا رفتن تولید شیر به میزان قابل توجهی در دوره های بعد می شود. در این دوره خنک کردن دام و جلوگیری از استرس گرمایی کمک شایانی به افزایش شیردهی آنها می کند.

تاثیر سقط جنین بر شیردهی دوره بعد گاو:

سقط جنین در دام معمولا به علت ژنتیک، آسیب های دوران بارداری و یا بیماری های دامی اتفاق می افتد که به دو صورت NLA سقط منجر به شیردهی و RA سقط بدون شیردهی تقسیم می شود. این اتفاق در دام منجر به کاهش شیردهی در دوران بعدی خواهد شد. با تشخیص به موقع بیماری های دامی و جلوگیری از آنها و همچنین مراقبت ویژه از دام در این دوره، می توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد. 

بالا بردن تعداد شیردوشی :

در گذشته عمل شیردوشی دام هر 12 ساعت و در دو نوبت انجام می گرفت، اما امروزه اکثر دامداران 3 نوبت دوشش یعنی هر 8 ساعت در روز را انجام می دهند. تحقیقات صورت گرفته توسط بارپله و همکاران نشان می دهد گاوهایی که در هفته اول شیردهی 6 بار و پس از آن تا دوره خشکی 3 بار دوشیده شدند میزان شیر بیشتری تولید کردند. افزایش تعداد شیردوشی در دام باعث کاهش فشار شیر بر پستان ها و در ادامه افزایش تولید شیر در دام می گردد.

تجهیزات شیردوشی گاو و مزایای آن :

انجام عمل شیردوشی با دست باعث فشار نامناسب و همین طور انتقال بسیاری از بیماری های انسان به دام می گردد که این آلودگی ها باعث ایجاد ورم پستان و سایر بیماری های عفونی گاو می شود، حضور کارکنان در کنار دام باعث افزایش استرس دام شده و با غفلت آن ها هنگام شیردوشی و افتادن یونجه و فضولات در ظرف شیر، شیر تولیدی آلوده می شود.

استفاده از شیردوش برقی بسیار آسان تر از شیردوشی با دست بوده و برای تعداد بالای دام در سرعت کمتری این عمل انجام میگیرد. در دامداری های بزرگ و با تعداد دام بیشتر، عمل شیردوشی با دست نیازمند تعداد زیادی نیروی کار میباشد. این کار نه تنها از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست بلکه زمان خیلی بیشتری را خواهد طلبید تا عمل شیردوشی به طور کامل انجام گیرد، همینطور باعث افزایش آلودگی و انتقال بیماری بین دام و انسان می شود.

تجهیزات شیردوشی و مزایای آن - فروشگاه اینترنتی eig shop

این در صورتی است که استفاده از تجهیزات شیردوشی نه تنها این مشکلات را ندارد بلکه بسیار بهداشتی تر و مقرون به صرفه تر می باشد. این تجهیزات کار را برای دام و دامداران بسیار آسان کرده و به هنگام استفاده از آن ها دام استرس ناشی از حضور کارکنان کنار خود را نخواهد داشت. در این دستگاه ها شیر پس از دوشیده شدن مستقیما داخل مخزن قرار میگیرد و دچار آلودگی نخواهد شد این در حالی است که با شیر دوشی سنتی امکان آلوده شدن شیر بسیار بالا می رود. در صفحه شیردوش برقی می توانید انواع انها را مشاهده کنید.

استرس در دام و کاهش شیردهی :

آسایش گاو یعنی به حداقل رساندن استرس، مناسب بودن دمای محیط، اندازه مناسب فری استال  و محل نگهداری، استراحت کافی، غذای مرغوب، تهویه مناسب و محیط آرام است. همان طور که قبلا گفته شد گرمای هوا باعث بر هم خوردن تعادل تغذیه صحیح دام شده و با تهویه مناسب باید از آن جلوگیری کرد. اندازه فری استال باید به گونه ای باشد که دام بتواند به راحتی در آن استراحت کند و به دیواره های آن برخورد ننماید، بیشتر وقت دام باید به استراحت و نشخوار و فرایند تولید شیر تخصیص داده شود. فریاد زدن و ایجاد سروصدا توسط پرسنل دامداری باعث ترس در حیوان و افزایش استرس می شود. برای رسیدن به میزان مطلوب تولید روزانه توصیه می شود تمامی این موارد رعایت شود، همچنین میزان علوفه مناسب و عدم ترس از کمبود علوفه نیز به میزان شیردهی دام کمک می کند.

آلودگی محیطی و خطرات آن برای دام :

از جمله بیماری هایی که دام در اثر آلودگی محیطی به آن مبتلا می شود می توان از ورم پستان و افتادگی آن و لنگش نام برد. 

بیماری ورم پستان :

این بیماری شایع در دام به خصوص در مناطق بارانی باعث زیان زیادی به دامداران می شود. کوچکترین اشتباه در هنگام شیردوشی میتواند باعث بروز این بیماری گردد. شیردوشی غیر اصولی و بدون تجهیزات و یا عدم رعایت بهداشت پستان ها و دستگاه شیردوش می تواند باعث کاهش چشمگیر میزان شیر تولیدی و غیر قابل استفاده بودن شیر دام های آلوده گردد. اهمیت پاکسازی پستان ها و دستگاه شیردوشی برای جلوگیری از این اتفاق قابل توجه است.

لنگش :

وجود مشکل در دست و پای دام، لنگش دام را نشان می دهد، این بیماری از افتادن و عدم تعادل در تغذیه، ضربه زدن و یا وجود آلودگی اتفاق می افتد. این بیماری که در اثر آلودگی سم ها به وجود می آید بسیار دردناک بوده و شدیدا بر روی تولید مثل و تولید شیر گاو تاثیر منفی گذاشته و در طولانی مدت میتواند از رفتن دام به آخور و تغذیه جلوگیری کرده و باعث حذف دام گردد. کنترل سلامت سم های دام و حمام سم ها، تا حدود زیادی از ابتلا به این بیماری جلوگیری می کند. 

جمع بندی:

راه مقابله با هر مشکل شناخت و بررسی آن است . مشکلات دامپروری و کاهش شیردهی نیز نیازمند شناخت و اقدام به موقع برای پیشگیری ویا درمان آن است . شما می توانید با تشخیص به موقع و اقدامات لازم جهت بهبود و درمان، به بالاترین میزان سود مورد نظر دست یابید.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

برای اطلاع از پاسخ به نظر خود، شماره همراه را در کادر زیر وارد کنید.

دکمه بازگشت به بالا
سوالی داری کلیک کن 👋