10 دلیل کاهش شیر گاو (موانع اصلی کم شدن شیر گاو)
کاهش تولید شیر در گاوهای شیری یکی از چالش های مهم در صنعت دامداری است که می تواند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات تغذیه ای، مدیریتی، محیطی و بیماری های مختلف رخ دهد. در این مقاله، عوامل مؤثر بر کاهش شیر گاو به طور جداگانه بررسی و راهکارهای علمی برای رفع هرکدام ارائه می شود.
» ظرفیت دوشیدن 10 تا 12 راس گاو در هر ساعت
» بیدون آلومینیومی با ظرفیت 35 لیتر
علت کاهش شیر گاو چیست ؟
شیر گاو در اثر عواملی مختلفی کاهش می یابد که در ادامه به توضیح هر یک از این موارد پرداخته شده است.
1. لنگش و عفونت پای گاو
لنگش و عفونت پای گاو، یکی از عوامل مهم کاهش تولید شیر است که به دلیل زخم ها، التهاب یا عفونت بافت های نرم و مفاصل به وجود می آید. این مشکلات معمولاً ناشی از شرایط نامناسب بستر، تغذیه نادرست یا عفونت های باکتریایی هستند.
لنگش باعث درد شدید در گاو و کاهش فعالیت بدنی شده که در نهایت منجر به کاهش مصرف خوراک و اختلال در فرآیند شیردهی می شود. برای پیشگیری و درمان این مشکل، استفاده از بسترهای خشک و تمیز، اصلاح جیره غذایی برای جلوگیری از اختلالات متابولیکی مانند اسیدوز و درمان عفونت ها با آنتی بیوتیک تحت نظر دامپزشک توصیه می شود.
همچنین، برنامه منظم معاینه سم ها و انجام تراش سم می تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
2. جیره غذایی نامتعادل
یکی از مهم ترین دلایل کاهش تولید شیر، جیره غذایی نامتعادل است. اگر جیره فاقد انرژی، پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی کافی باشد، گاو قادر به تأمین نیازهای خود برای تولید شیر نخواهد بود. علاوه بر این، عدم تناسب در میزان ماده خشک و کنسانتره نیز می تواند تولید شیر را کاهش دهد.
برای رفع این مشکل، استفاده از جیره های متعادل شامل علوفه با کیفیت، کنسانتره های غنی و مکمل های معدنی ضروری است. ارزیابی مرتب جیره غذایی توسط متخصصین و افزودن پروبیوتیک ها و مخمرها برای بهبود هضم و جذب مواد مغذی توصیه می شود. مطالعات نشان داده اند که گاوهایی که جیره متعادل دارند، تولید شیر بیشتری به میزان 20 درصد خواهند داشت.
3. میزان ناکافی خوراک دهی
خوراک دهی ناکافی یا کاهش کیفیت خوراک می تواند تاثیر منفی زیادی بر تولید شیر بگذارد. گاوهایی که به اندازه کافی خوراک دریافت نمی کنند، نمی توانند انرژی لازم برای تولید شیر را تامین کنند. برای رفع این مشکل، باید خوراک تازه و باکیفیت به صورت مداوم در دسترس گاوها قرار گیرد.
کنترل کیفیت خوراک و جلوگیری از کپک‌ز دگی یا آلودگی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، دسترسی دائمی به آب تمیز برای بهبود مصرف خوراک ضروری است.
لازم به ذکر است کاهش مصرف خوراک حتی به میزان 10 درصد، می تواند باعث کاهش تولید شیر تا 15 درصد شود.
4. استرس گرمایی و سرمایی
استرس گرمایی یا سرمایی از عوامل محیطی مؤثر بر تولید شیر گاوها هستند. در شرایط گرمایی، گاوها دچار کاهش مصرف خوراک و افزایش تنفس می شوند، در حالی که در سرما، انرژی بیشتری برای حفظ دمای بدن مصرف می کنند. برای مقابله با استرس گرمایی، استفاده از سیستم های خنک کننده مانند فن، مه پاش و سایبان توصیه می شود.
در فصل سرما نیز، استفاده از بسترهای گرم و عایق بندی مناسب برای جلوگیری از اتلاف حرارت ضروری است. علاوه بر این، ارائه خوراک با انرژی بالا در زمستان و خوراک با تراکم غذایی کمتر در تابستان می تواند به کاهش اثرات استرس کمک کند
5. وضعیت بدنی نامطلوب (نمره بدنی نامناسب)
نمره بدنی گاو یا BCS یکی از شاخص های مهم در ارزیابی سلامت و عملکرد تولیدی آن ها است. گاوهایی که نمره بدنی بالاتر از 4 یا کمتر از 3 دارند، با کاهش تولید شیر مواجه می شوند. گاوهای چاق به دلیل مشکلات متابولیکی مانند کتوز و گاوهای لاغر به دلیل کمبود انرژی، توانایی تولید شیر را از دست می دهند.
برای جلوگیری از این مشکلات، جیره غذایی باید به‌گونه ای تنظیم شود که نمره بدنی گاوها در محدوده 3 تا 3.8 باقی بماند. پایش منظم وضعیت بدنی گاوها و پیشگیری از چاقی یا لاغری مفرط از طریق مدیریت وزن نیز ضروری است
به طور کلی گاوهایی با نمره بدنی نامناسب، به طور میانگین 20 درصد کمتر شیر تولید می کنند.
6. بیماری های عفونی (خصوصاً ورم پستان)
ورم پستان یا ماستیت، یکی از شایع ترین بیماری های گاوهای شیری است که باعث التهاب غدد پستانی می شود. این بیماری معمولاً ناشی از عفونت باکتریایی است و می تواند به کاهش کیفیت و کمیت شیر منجر شود.
برای پیشگیری و درمان ورم پستان، رعایت بهداشت در فرآیند دوشش، ضدعفونی منظم لاینرها و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های مناسب تحت نظر دامپزشک ضروری است. همچنین، واکسیناسیون و اصلاح شرایط محیطی برای کاهش احتمال بروز عفونت بسیار موثر هستند. مطالعات نشان داده اند که ورم پستان می تواند تولید شیر را تا 30 درصد کاهش دهد.
7. ناباروری گاوها
ناباروری یکی دیگر از عوامل کاهش تولید شیر در گاوها است که باعث اختلال در چرخه تولید و کاهش دوره شیردهی می شود. برای رفع این مشکل، نظارت بر سلامت باروری گاوها، مدیریت مناسب زایمان و درمان به موقع مشکلات تولید مثلی مانند کیست تخمدان بسیار مهم است.
استفاده از برنامه های اصلاح نژاد برای بهبود باروری نیز توصیه می شود. تحقیقات نشان داده اند که ناباروری می‌تواند منجر به کاهش تولید شیر تا 25 درصد در طول دوره شیردهی شود.
8. آب ناسالم یا ناکافی
آب به عنوان یکی از اجزای حیاتی در فرآیند تولید شیر، نقش بسیار مهمی دارد. آب آلوده یا کم کيفيت می‌تواند باعث کاهش مصرف خوراک و اختلال در فرایندهای متابولیکی شود. برای جلوگیری از این مشکل، باید اطمینان حاصل شود که آب مصرفی گاوها تمیز و تازه باشد.
آزمایش کیفیت آب به‌صورت دوره‌ای و جلوگیری از آلودگی آن نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. تحقیقات نشان می‌دهند که گاوها روزانه به 80 تا 100 لیتر آب نیاز دارند و کمبود آب می‌تواند تولید شیر را تا 20 درصد کاهش دهد.
9. تراکم زیاد در دامداری
تراکم بیش از حد در جایگاه گاوها می تواند منجر به افزایش استرس و رقابت برای دسترسی به خوراک شود. این شرایط نه تنها تولید شیر را کاهش می دهد، بلکه احتمال انتقال بیماری ها را نیز افزایش می دهد.
برای رفع این مشکل، رعایت فضای استاندارد برای هر گاو و کاهش تراکم در جایگاه ها ضروری است. همچنین، بهبود تهویه محیط و فراهم کردن شرایط مناسب زندگی برای گاوها می‌تواند از کاهش تولید شیر جلوگیری کند. در کل تراکم زیاد می‌تواند تولید شیر را تا 15 درصد کاهش دهد.
10. مشکلات دستگاه های شیردوشی
خرابی دستگاه های شیردوشی مانند اختلال در عملکرد ضربان ساز یا فرسودگی لاینرها می تواند باعث دوشش ناقص و کاهش تولید شیر شود. این مشکلات همچنین احتمال بروز عفونت های پستانی را افزایش می دهند.
برای جلوگیری از این مسائل، نگهداری و سرویس منظم دستگاه ها، تعویض به موقع لاینرهای فرسوده و بررسی عملکرد ضربان ساز ضروری است. تحقیقات نشان می دهند که مشکلات دستگاه های شیردوشی می توانند تولید شیر را تا 10 درصد کاهش دهند.
سخن آخر
کاهش تولید شیر در گاوها یک مشکل چند عاملی است که می تواند به دلایل مختلفی از جمله تغذیه نامناسب، بیماری ها، مدیریت ضعیف و شرایط محیطی رخ دهد. شناسایی دقیق علل و اجرای راهکارهای علمی و عملی می‌تواند به حفظ تولید شیر و افزایش بهره‌وری دامداری کمک کند.
