کشت کیسهای قارچ چیست؟ – پرورش قارچ در کیسه پلاستیکی
پرورش قارچ در کیسه پلاستیکی یکی از انواع رایج روشهای تولید قارچ است. پرورش قارچ در کیسه پلاستیکی هم برای تولید قارچ صدفی و هم برای تولید قارچ دکمه ای کاربرد دارد. پرورش قارچ صدفی در کیسه پلاستیکی و همچنین کشت کیسهای قارچ دکمه‌ای دارای مراحل مشابهی هستند و تفاوت آنها عمدتا در آماده سازی کمپوست است. با ما همراه باشید تا بررسی کنیم که کشت کیسهای قارچ چیست و چگونه انجام میگیرد.
روش کشت کیسهای قارچ
کشت کیسه ای قارچ تقریبا متداول ترین روش پرورش قارچ صدفی در ایران محسوب میشود. این نوع از پرورش قارچ بخصوص برای افراد تازه کار، بسیار مناسب و مقرون به صرفه است. در روش کاشت کیسه های قارچ، از کیسه هایی با جنس پلی پروپیلن استفاده میشود.
کیسه هایی که برای کشت قارچ مورد استفاده قرار میگیرند، دارای ابعاد 35 سانتیمتر قطر و 35 سانتیمتر ارتفاع هستند. کیسههای با این ابعاد، بطور میانگین 12 کیلوگرم کمپوست در خود جای میدهند.
مراحل کشت قارچ صدفی
مراحل کشت قارچ صدفی در کیسه های پلاستیکی شامل موارد زیر است:
- تهیه کیسه
- قرار دادن بستر کشت داخل کیسه
- افزودن بذر
- آویزان کردن کیسه ها و نگهداری از آنها
- انتقال آنها به محیط جداگانه برای رشد
نحوه ریختن کاه‌های خنک شده
ابتدا کاهها یا همان بستر کشت را در آب شناور کرده، برای چند دقیقه بجوشانید و اجازه دهید خنک شود. این کار منجر به ضدعفونی شدن کاه ها خواهد شد. کاه های خنک شده را درون کیسه کشت بریزید و فشار دهید. اینکار معمولا به صورت لایههای 4 سانتیمتری تکرار میشود.
نحوه بذر پاشی
بذرپاشی باید بین هر لایه از بستر کشت انجام میشود. این مراحل باید تا پر شدن کیسه پلاستیکی تکرار شود.
نحوه بستن کیسه ها
دهانه کیسه های کشت باید با یک طناب بسته شوند. برای این منظور لازم است که دهانه کیسه ها کمی خالی باشد تا به راحتی بسته شوند.
طریقه آویزان کردن کیسه ها
کیسه ها باید طوری آویزان شوند که دهانه آنها رو به بالا بوده و برخوردی با یکدیگر نداشته باشند. این کیسه ها بعد از حدود 25 روز سوراخ شده و آبیاری میشوند. در مرحله بعد، دهانه کیسه ها باز شده و به صورت برعکس آویزان میشود. زمانی که قارچها به آغاز رشد خود رسیدند، زمان انتقال کیسه ها به اتاق جداگانه برای رشد است.
کنترل عوامل محیطی
کنترل عوامل محیطی یکی از فاکتورهای مهم برای موفقیت در کشت کیسه ای قارچ است. لازم است که چند نکته مهم را در این زمینه مورد توجه قرار داد.
- دمای محیط برای پرورش قارچ در کیسه پلاستیکی باید حدود 20 درجه سانتیگراد باشد. برای کنترل دما از دماسنج استفاده می شود.
- رشد قارچها در کیسههای پلاستیکی نیازمند رطوبت متعادل است. به طور میانگین، 80 تا 90 درصد رطوبت کافیست. این رطوبت بهتر است که به طور مرتب با دستگاه رطوبت سنج کنترل شود.
- در بدنه کیسه های پلاستیکی باید سوراخ هایی ایجاد شوند تا رطوبت اضافی از بین بروند. عدم رعایت این نکته منجر به پوسیده شدن ریشه ها و از بین رفتن قارچها خواهد شد.
- قارچ ها تا زمانی که به رشد 70 درصدی نرسیده باشند، باید در محیط تاریک و بدون نور قرار بگیرند. بعد از رسیدن به این مرحله، بهتر است که نوردهی انجام شود تا به رشد مطلوب برسند.
- چیدمان کیسه های کشت قارچ میتواند به صورت قفسهای و یا روی زمین باشد. در چیدمان قفسهای استفاده بیشتری از فضا انجام میگیرد. با این حال، کیسه ها را میتوان با فاصله های 10 سانتی متری روی سطح زمین چید.
اقدامات پس از تلقیح قارچ
تلقیح در واقع تکنیکی برای آماده سازی بذر قارچ و کشت و پرورش آن است. برای اینکه عمل تلقیح با کیفیت کافی انجام شود، باید اصول بهداشتی در آن به شدت رعایت شود. بعد از عمل تلقیح رعایت چند نکته ضروری است:
- کیسه ها را در دمای 20 درجه نگهداری کنید.
- کیسه ها را در فضایی با 90 درصد رطوبت نگهداری کنید.
- برای حذف رطوبت اضافی و داشتن تهویه ملایم، منافذی را زیر کیسه ها ایجاد کنید.
- پس از گذشت یک هفته برشهای ضربدری روی کیسه ها ایجاد کنید. توجه کنید که این برشها باید با چاقوی ضدعفونی شده ایجاد شوند.
نحوه ایجاد منافذ تنفسی در بدنه کیسه ها
قارچها برای اینکه رشد سالم داشته باشند، نیاز به جریان هوا و تهویه دارند. این نوع تهویه با ایجاد منافذ تنفسی در بدنه کیسه ها اجرا میشود. کافیست تعدادی سوراخ در بدنه و پایین کیسههای پرورش قارچ ایجاد کرد. سوراخهایی که در بدنه کیسه ها ایجاد می شود به مراتب نقش مهمتری دارند. ایجاد منافذ تنفسی در بدنه کیسه ها هم باعث هوادهی شده و هم رطوبت مازاد را از بین میبرند.
نحوه شوک دهی به قارچ ها
شوک دهی در فرایند کشت کیسه ای قارچ بسیار موثر است. تکنیک شوکدهی در جهت باردهی و وارد فاز رویشی شدن قارچها اجرا میشود.
- شوک دمایی: دمای استاندارد برای فضای پرورش قارچ 17 تا 25 درجه است. در زمان شوک دهی، دمای محیط تا حدود 3 درصد افزایش یافته و به دمای قبلی خود باز میگردد.
- شوک رطوبتی: فضای پرورش قارچ معمولا دارای 80 درصد رطوبت است. در زمان شوکدهی میزان رطوبت تا 95 درصد افزایش مییابد.
- شوک نوری: شوک نوری تاثیر بسزایی در رشد کلاهک قارچ خواهد داشت. شوک نوری معمولا پس از رشد 70 تا 75 درصدی قارچها اعمال میشود. در شوک نوری، قارچها پس از اینکه در تاریکی مطلق قرار دارند، در معرض روشنایی کامل قرار میگیرند. به طور میانگین، از هر 24 ساعت بهتر است که 15 ساعت به قارچها نور رسانی کنیم.
- شوک مکانیکی: شوک مکانیکی همان ایجاد برش پلاستیکهای پرورش قارچ است. در این فرایند، برشهای ضربدری روی پلاستیک ایجاد میشود تا قارچها رشد خود را در مسیرهای مختلف گسترش دهند.
نحوه برداشت و یا روش برداشت قارچ کیسهای
اولین نکته در رابطه با روش برداشت قارچ کیسهای زمان مناسب است. قارچها زمانی برای برداشت مناسب هستند که درشت بوده و دارای کلاهکهای باز و سفید و صاف باشند. اگر میخواهید قارچ برداشت شده تر باشد، اجازه دهید که قارچ به رشد بیشتری برسد.
مراقب باشید که در هنگام برداشت، کلاهک قارچ از ساقه جدا نشود. برای جلوگیری از این اتفاق لازم است که قارچها قبل از برداشت تا 12 ساعت در معرض آبیاری و رطوبت قرار نگیرند.
نحوه برداشت قارچ کیسهای باید به گونه ای باشد که آسیبی به بافت قارچ وارد نشود. برای این کار، کلاهک قارچ را گرفته و آن را به چپ و راست بچرخانید تا ساقه آن شل شود. سپس قارچ را به سمت بالا کشیده و از بستر جدا کنید. قسمت پایین و اضافی ساقه قارچ را با یک چاقو برش داده و سپس در ظرف بسته بندی قرار دهید.
بسته بندی قارچها و سلفون کشی
نحوه بسته بندی قارچها بسیار مهم است و نقش اصلی در سالم ماندن قارچ های برداشت شده را ایفا میکند. قبل از هر چیزی سبد یا کارتون مناسب و با کیفیت تهیه کنید. بهتر است که این ظروف ظرفیت مناسب و کمتر از 5 کیلو داشته باشند.
قارچهای برداشت شده را به طور مرتب در ظرف بسته بندی قرار دهید. از فشار دادن قارچها برای ایجاد فضای بیشتر اکیدا خودداری کنید. از قرار دادن قارچ ناسالم در کنار قارچ های سالم پرهیز کنید.
قارچها برای سالم ماندن و طول عمر بیشتر باید سلفون کشی شوند. این کار از تاثیر منفی جریان هوا بر سلامت و شادابی قارچ پیشگیری میکند. پس از بسته بندی قارچها لازم است آنها را در محیطی خنک انتقال داد و در دمای مناسب نگهداری کرد.
پرورش قارچ صدفی در کیسههای پلاستیکی را در چه مکان‌هایی باید انجام داد؟
پرورش قارچ صدفی در کیسه پلاستیکی را میتوان در خانه و یا سالنهای متعدد دیگر انجام داد. آنچه که مهم است، رعایت شرایط محیطی و دمایی در این مکان است تا نتیجهای ایده آل بدست آید.
- قابلیت کنترل و تغییر دما داشته باشد.
- قابلیت کنترل حرارت داشته باشد و مجهز به عایق رطوبتی باشد.
- قابلیت کنترل سیستم نوردهی داشته باشد.
- مجهز به سیستم تهویه باشد.
- شرایط شستشوی دیوارها و زمین و سقف و ضدعفونی آنها فراهم باشد.
ویژگیهای کیسه پرورش قارچ
مهمترین و ضروری ترین ویژگیهای کیسه پرورش قارچ به شرح زیر است:
- دارای جنس مرغوب پلاستیک پلی پروپیلن هستند.
- مقاومت بالایی در برابر حرارت دارند.
- از دوام و میزان انعطاف پذیری بالایی برخوردار هستند.
- قادر به تحمل فشار بالایی هستند.
- دارای ظرفیت و فضای زیاد و کافی هستند.
- دارای رنگ شفافی هستند؛ به طوری که تمام مراحل رشد قارچ قابل رویت است.
نکاتی در رابطه با کشت کیسهای قارچ
برای اینکه قارچ پرورش یافته کیفیت مناسبی داشته باشد، رعایت برخی استانداردها ضروری است. در ادامه به نکاتی در رابطه با کشت کیسه ای قارچ اشاره شده است.
- دما در حد تعادل حفظ شود. دمای کمتر از 17 درجه منجر به کدری و تیرگی رنگ کلاهک قارچ خواهد شد.
- نوردهی به قارچها در زمانی که به 70 درصد از رشد خود رسیدهاند، ضروری است. عدم نوردهی منجر به کوچکی کلاهک و بلندی ساقه قارچ خواهد شد.
- در هنگام آبیاری نباید روی قارچها آب پاشی شود. این کار منجر به پلاسیده شدن قارچ و اختلال در رشد آن خواهد شد.
- قارچ برای داشتن رشد سالم نیاز به تهویه دارد. تهویه مناسب زمانی اتفاق می افتد که در کیسه های پلاستیکی سوراخ هایی برای عبور جریان هوا ایجاد شود.
- شوک حرارتی تاثیر چشمگیری در افزایش رشد کلاهک قارچ دارد. شوک حرارتی به معنای افزایش ناگهانی دما به اندازه حدودا 3 درجه برای یک مدت زمان کوتاه است. این فرایند هر چند وقت یکبار اجرا میشود.
سخن آخر
پرورش قارچ در کیسه پلاستیکی از روشهای مقرون به صرفه و اقتصادی به شمار میرود. توصیه می شود که این روش از پرورش قارچ با مطالعه و پس از اخذ مشاور های لازم اجرا شود تا نتیجه موفقیت آمیزی به دست آید.
