نحوه پرورش و کشت بامیه در گلخانه (+ تمامی شرایط مهم)

بامیه یکی از محصولات کشاورزی با ارزش غذایی بالا و محبوب در بسیاری از کشورهاست. مصرف این گیاه به دلیل محتوای بالای ویتامین‌ ها، فیبر و آنتی ‌اکسیدان ‌ها بسیار مورد توجه قرار گرفته است. کشت بامیه در گلخانه، به دلیل فراهم آوردن محیط کنترل‌ شده و بهینه، می‌تواند بازدهی بیشتری نسبت به کشت سنتی در فضای باز داشته باشد.

پرورش بامیه در گلخانه نیازمند برنامه ‌ریزی دقیق، انتخاب گونه ‌های مناسب، استفاده از تجهیزات مدرن و رعایت اصول کشاورزی پایدار است. در این مقاله از وبلاگ EIG به بررسی نحوه پرورش و کشت بامیه در گلخانه و اهمیت کشت گلخانه ای بامیه پرداخته می شود.

هیتر گازی تابشی 80 هزار کیلوکاری L شکل گلخانه » مناسب برای گرمایش گلخانه های بزرگ و صنعتی
» راندمان 93 درصدی در تولید گرمای متمرکز
» دارای اگزوز برای خروج دود و آلاینده های مضر

مشاوره خرید دستگاه

خرید هیتر گازی تابشی 80 هزار کیلوکاری L شکل گلخانه

شرایط لازم برای کشت بامیه در گلخانه

در محیط گلخانه ‌ای، کشاورزان می‌توانند شرایطی همچون دما، رطوبت، نور و آبیاری را به طور دقیق کنترل کرده و محصولی با کیفیت در تمام طول سال تولید کنند. پرورش بامیه در گلخانه نیازمند تامین شرایط زیر است :

شرایط دمایی

دمای مناسب برای رشد گیاه بامیه بین ۲۱ تا ۳۰ درجه سانتی‌ گراد است. در طول مدت رشد در گلخانه باید کنترل کنید که دما کمتر از °C 18 و بیشتر از C 35° نباشد. چراکه این گیاه در سرما  و یا گرمای بیش از حد به‌خوبی رشد نمی‌ کند و میزان محصول آن کاهش می‌یابد.

میزان نور دهی

گیاه بامیه برای رشد بهینه به 8 الی 10 ساعت نور مستقیم خورشید در روز نیاز دارد. نور کافی یکی از عوامل کلیدی برای فتوسنتز و تولید محصول با کیفیت در گلخانه بامیه است.

شرایط رطوبتی

رطوبت نسبی مناسب برای کشت بامیه در گلخانه معمولاً بین 50 تا 70 درصد است. بامیه به رطوبت نسبی متعادل نیاز دارد تا از تعریق بیش از حد و کاهش رطوبت خاک جلوگیری شود.

خاک پرورش بامیه

مناسب ترین خاک برای پرورش بامیه استفاده از خاک های عمیق و رسی با میزان مناسب حاصلخیزی است. از آنجایی که خاک های اسیدی یا خنثی برای پرورش بامیه در گلخانه مناسب خواهند بود از این رو بهترین PH برای آن در محدودی 6  تا 7 در نظر گرفته می شود.

تجهیزات مورد نیاز برای کاشت بامیه در گلخانه

برای کشت بامیه در گلخانه، تجهیزات و امکانات متعددی نیاز است که به ایجاد شرایط بهینه برای رشد گیاه کمک می‌کند. تعدادی از این تجهیزات به شرح زیر می باشند :

ساختار یا اسکلت گلخانه

ساختار گلخانه باید مقاوم و مناسب برای شرایط اقلیمی منطقه باشد. ساخت اسکلت گلخانه  از جنس فلزی (گالوانیزه) یا PVC برای مقاومت بالا در برابر باد و رطوبت و همچنین طراحی قوسی یا تونلی آن برای کنترل بهتر جریان هوا و ماندگاری بیشتر ایده آل خواهد بود.

پوشش مناسب گلخانه

انتخاب پوشش گلخانه پلی‌اتیلن شفاف با ضخامت مناسب (150-200 میکرون) برای عبور نور و حفظ دما و نیز استفاده از پوشش ضد UV برای جلوگیری از ورود اشعه های مضر نور خورشید، در حفظ سلامت بامیه های گلخانه ای تاثیر بسزایی را خواهد داشت. لازم به ذکر است که نصب دریچه‌های سقفی و دیواری برای تخلیه هوای گرم و تهویه طبیعی نیز موثر خواهد بود.

سیستم آبیاری

آبیاری دقیق و مدیریت ‌شده در کشت گلخانه ‌ای بامیه بسیار حیاتی است. به این منظور شما می توانید از سیستم آبیاری قطره ای با امکان آبیاری یکنواخت تمامی ردیف های بامیه با کمترین میزان مصرف آب و کاهش هدررفت آن استفاده کنید.

همچنین استفاده از پمپ‌ های فشار مناسب برای تأمین آب با جریان کافی به تمامی نقاط گلخانه و مخزن آب برای ذخیره و تنظیم دمای آب، به‌ویژه در مناطقی با دسترسی محدود به آب مناسب خواهد بود.

سیستم  تامین گرما

به منظور تامین دمای مورد نیاز نشاهای بامیه در محیط گلخانه در فصول سرد سال، نیاز به تجهیزات گرمایشی خواهید داشت. از این رو می توانید از انواع هیتر های گازی، گازوئیلی یا برقی برای تأمین گرما استفاده کنید.

لازم به ذکر است که استفاده از سیستم گرمایش کوره ای و هیتر گلخانه ای برای تامین گرمای ایده آل در گلخانه بامیه، انتخابی عالی برای شما خواهد بود که می توانید بسته به نیاز خود، هیتری با توان گرمایشی مناسبی را برگزینید.

سیستم تامین رطوبت

در کشت گلخانه ای بامیه، استفاده از دستگاه‌ های رطوبت‌ ساز التراسونیک برای حفظ رطوبت نسبی بین 50 تا 70 درصد بسیار ضروری است. همچنین استفاده از مه ‌پاش‌ ها برای خنک کردن هوا در تابستان نیز کاملا ایده آل است.

فن و هواکش گلخانه

فن و هواکش‌ گلخانه‌ ای نقش بسیار مهمی در حفظ شرایط بهینه برای رشد گیاهان دارد. این دستگاه‌ به تهویه هوا و تنظیم دما کمک می‌کند و با ایجاد جریان هوا از تجمع گرما و رطوبت جلوگیری می‌کند. در گلخانه بامیه، تهویه مناسب و استفاده از فن‌ ها برای تنظیم دما و رطوبت، کاهش بیماری‌ ها و بهبود رشد گیاهان ضروری است.

سیستم نورپردازی

نور کافی برای رشد و فتوسنتز گیاه بامیه ضروری است. به همین دلیل شما می توانید برای افزایش بهره‌ وری نور طبیعی و کاهش سایه ‌ها در گلخانه از ورق های بازتاب دهنده نور استفاده کنید.

شروع کشت و پرورش بامیه در گلخانه

به منظور شروع کشت و پرورش بامیه در گلخانه شما می توانید نشا های آماده ی بامیه را خریدار کرده و اقدام به انتقال آنها به بستر نمایید و یا اینکه خودتان کار تولید نشاء از بذر را شروع کنید. که در ادامه به بررسی هر دوی این روش ها می پردازیم :

خرید نشا بامیه

یکی از آسان ترین و سریع ترین روش های شروع پرورش بامیه در گلخانه، خرید نشا آماده ی بامیه است. در این حالت مشکلاتی از قبیل هزینه خرید بذر و مراقبت‌های بیشتر، برقراری شرایط تا جوانه‌زدن و صرف زمان زیاد را نخواهید داشت. اما در هنگام خرید باید فاکتور های زیر را مد نظر قرار دهید :

• برگ های نشا ها باید سبز، محکم، ایستاده و شاداب باشند و اثری از پژمردگی در آنها وجود نداشته باشد.
• بر روی برگ ها و ساقه های نشا ها نباید نشانه هایی از بیماری ،آفات و لکه وجود نداشته باشد.

کشت بذر و تولید نشا بامیه

شما می توانید به جای خرید نشا های آماده، تولید نشا بامیه را شخصا در دست بگیرید. مراحل کشت بامیه از بذر و تولید نشا آن به شرح زیر می باشد :

• پس از اینکه بذر های باکیفیت بامیه را از مراکز معتبر خریداری کردید، از انجایی که بذر ها پوسته ی سختی را دارند، آنها را به مدت چند ساعت در اب گرم خیس کنید.
• بذر ها را در اوایل بهار و پس از اینکه هوا شروع به گرم شدن کرد، به صورت نا مرتب در گلدان های ترجیحا جیفی بکارید. در گلدان های معمولی نیز بهتر است بذر ها در عمق 3 الی 5 سانتی متر و با فاصله ی 30 الی 45 سانتی متر کاشته شوند.
• پس از کاشت بذر ها، گلدان ها را در یک نقطه از محیط که از آفتاب تغذیه می‌کند قرار دهید. زیرا بامیه در شرایطی که نور کافی و گرما باشد، رشد بهتری خواهند داشت. پس از جوانه‌زدن و رشد اولین برگ ‌های حقیقی می‌توانید پرورش بامیه را آغاز کنید.

نحوه ی انتقال نشاهای بامیه به بستر  و کشت آنها در گلخانه

نشا کاری بامیه در گلخانه بسیار آسان است  و بر طبق مراحل زیر انجام می شود :

• یک ساعت پیش از انتقال بامیه ها به بستر آنها را آبیاری کنید تا ریشه ها در فرآیند انتقال، بهتر محافظت شوند و آسیب نبینند.
• حفره‌هایی در خاکی که از قبل برای کاشت نشا آماده کرده‌اید، ایجاد کنید. توجه کنید که گودال‌ها به اندازه کافی بزرگ باشد تا ریشه به راحتی در آن‌ها قرار بگیرند.
• در هنگام انتقال نشاها به حفره‌ ها، به ریشه‌ های کوچک آن‌ها بسیار دقت کنید تا آسیب نبینند. زیرا ممکن است بعد از کاشت به دلیل این آسیب‌ها نهال ‌ها رشد نکنند.
• به دلیل بلند شدن گیاهان بامیه در هنگام رشد، هر نشا کاشته شده باید حتماً حدود 30 سانتی‌متر از یکدیگر فاصله داشته باشند.
• بسته به پا کوتاه یا پا بلند بودن نوع بامیه ها بهتر است برای داشتن فضای رشد کافی، فاصله میان ردیف ‌ها حدود ۹۰ سانتی‌ متر باشد.
• در ادامه در مکان هر گیاه بامیه ‌ای که نشا کاری شده را آبیاری کنید تا گیاه در جای خود محکم شود. هر نشا به طور میانگین به 200 تا 300 میلی‌لیتر آب در هر آبیاری نیاز دارد.
• افزون بر آن هنگامی که نشاهای کاشته شده حدود 8 تا 10 سانتی متر بلند شدند، گیاهان را نازک کنید تا فاصله  30 سانتی از هم در ادامه رشد آن ‌ها حفظ شود.

مراقبت های لازم بعد از کاشت بامیه در گلخانه

پس از انتقال نشاهای بامیه در خاک، به منظور بهبود فرایند پرورش و دستیابی به محصولاتی بسیار با کیفیت  باید توجه ویژه ای را به کوددهی و آبیاری آنها داشته باشید :

آبیاری اصولی

آبیاری اصولی بامیه در گلخانه به این صورت است که در هنگام صبح به‌گونه ‌ای به گیاه آب داده شود که خاک کاملاً مرطوب شود. چون بامیه توانایی زیادی در برابر تحمل خشکی ندارد. توجه داشته باشید که آبیاری باید از بخش پایین گیاه انجام شود. آبیاری از بالا به‌گونه ‌ای که برگ‌ ها خیس شوند، بدترین روش آبیاری است. زیرا پس از قرارگیری در آفتاب و تابش نور خورشید بر روی گیاه بامیه، برگ‌های آن به آرامی می‌سوزند و از بین می‌روند.

میزان آب مورد نیاز گیاه بامیه در دوره های مختلف رشد آن نیز به شرح جدول زیر خواهد بود :

کود دهی بعد از کاشت

پس از کاشت با پاشیدن مالچ اطراف گیاهان بامیه، به محکم شدن گیاه در خاک و جلوگیری از ایجاد علف‌های هرز و بیماری کمک کنید. در صورت مشاهده علف هرز نیز باید در اولین فرصت آن‌ها را از بین ببرید.

هر سه تا چهار هفته یکبار بامیه های کاشته شده را با کمپوست یا کود دامی قدیمی بپوشانید. البته می‌توانید هر ماه از یک کود مایع نیز برای تغذیه آنها استفاده کنید.

برداشت بامیه

اولین محصولات بامیه تقریباً دو ماه پس از کاشت گیاه آماده برداشت خواهد بود. البته این مسئله بستگی به شرایط آب و هوایی و سلامت گیاه دارد. زمانی که بامیه به حدود 9-10 سانتی متری می رسد می توان آن را از ساقه جدا کرد.

در این مرحله غلاف بامیه باید سفت باشد. پس از برداشت، گیاه مجددا رشد کرده و چند ماه بعد مجددا محصول می دهد. پس از برداشت دوم ساقه تحلیل رفته و بهتر است آن را از ساقه اصلی جدا کنید و خاک را با کود دهی برای رشد گیاه دوم آماده نمایید.

هنگام برداشت بامیه باید دستکش به دست داشت چرا که این گیاه خوارهایی ریز دارد که می تواند باعث سوزش و حساسیت پوستی شود.

به علاوه برداشت بامیه باید به صورت تدریجی باشد چرا که در اکثر مواقع بامیه های گیاه همگی به صورت هم زمان نمی رسند. و در نهایت این که باید دقت داشت که بامیه ها پس از برداشت باید در یخچال نگهداری شوند.

درآمد کشت بامیه چقدر است ؟

برای محاسبه سود خالص، هزینه‌ های گلخانه‌ ای کشت بامیه باید از درآمد ناخالص کسر شود. میانگین هزینه ‌های تولید بامیه گلخانه ‌ای بین 1 تا 1.5 میلیارد تومان در هر هکتار تخمین زده می‌شود.

از آنجایی که کیفیت محصول تأثیر مستقیم بر قیمت فروش دارد، بنابراین محصولات ممتاز در بازارهای داخلی و صادراتی بیشترین تقاضا و قیمت را خواهند داشت. قیمت‌ها ممکن است بر اساس فصل، عرضه و تقاضا، و شرایط بازار تغییر کنند.

با توجه به مدیریت بهینه و شرایط کنترل ‌شده در گلخانه، در صورت تامین شرایط گلخانه ای ایده آل، میزان برداشت بامیه تا 30 تن در هر هکتار نیز گزارش شده است.  در سال 1403 قیمت فروش بامیه و در آمد ناخالص حاصل از آن به شرح جدول زیر می باشد :

سخن آخر

در این مقاله از وبلاگ EIG، در مورد نحوه کشت و پرورش بامیه در گلخانه بحث کردیم. کشت گلخانه‌ای بامیه فرصتی طلایی برای کشاورزان و کارآفرینان است که با ترکیب مدیریت علمی و استفاده از فناوری ‌های پیشرفته، می‌توانند به تولید محصولی با کیفیت بالا و درآمد قابل‌توجه دست یابند.

این روش کشت، علاوه بر بهره‌ وری بیشتر از زمین، امکان تولید در تمام فصول سال را فراهم می‌کند و کشاورزان را از وابستگی به شرایط متغیر آب و هوا رها می‌سازد.

بامیه، به‌عنوان محصولی پرفروش و مغذی، در بازارهای داخلی و صادراتی جایگاه ویژه‌ای دارد و در شرایط کنترل‌شده گلخانه‌ای، با عملکرد بالا و کیفیت ممتاز، می‌تواند نقش مهمی در رونق اقتصادی بخش کشاورزی ایفا کند.

سوالات متداول

در این بخش به تعدادی از سوالات متداول کاربران در زمینه ی کشت و پرورش بامیه در گلخانه پاسخ داده شده است :

1) فصل کاشت بامیه در هرمزگان چه زمانی است ؟

در استان هرمزگان، کاشت بامیه به دلیل شرایط اقلیمی گرمسیری، معمولاً در اوایل بهار هفته 3 یا 4 فروردین انجام می‌شود. این زمان به کشاورزان امکان می ‌دهد تا از دمای معتدل بهاری برای رشد اولیه و دمای گرم ‌تر تابستان برای باردهی استفاده کنند.

2) هر بوته بامیه چقدر بار می دهد ؟

در شرایط بهینه، هر بوته بامیه می ‌تواند بین ۵۰۰ تا ۱,۰۰۰ گرم (نیم کیلو تا یک کیلوگرم) باردهی داشته باشد.در کشت گلخانه ‌ای یا با مدیریت اصولی، این عدد ممکن است افزایش یابد.

3) پر بازده ترین بذر بامیه کدام است ؟

بذرهای اصلاح ‌شده و هیبریدی بامیه معمولاً بازدهی بیشتری نسبت به سایرین دارند. برخی از پربازده ‌ترین انواع بذر بامیه ، بامیه Clemson Spineles ، بامیه  Dwarf Green ، بامیه هیبریدی  F1 می باشد.

4) نحوه ی آبیاری بامیه چگونه است ؟

آبیاری قطره‌ای بهترین روش آبیاری بامیه است. زیرا مصرف آب را بهینه کرده و از پوسیدگی ریشه جلوگیری می‌کند. در مراحل اولیه رشد، خاک باید مرطوب نگه داشته شود (هر ۵ تا ۷ روز). در دوره گلدهی و میوه‌ دهی، نیاز به آب افزایش می‌یابد (هر ۳ تا ۵ روز).