بهترین روش برای از بین بردن الکتریسیته ساکن

روش مناسب برای جلوگیری از تخلیه ناگهانی الکتریسته ساکن

تقریبا همه ما حالت ناخوشایند تخلیه الکتریسته ساکن را تجربه نموده ایم که حالتی شبیه به یک شوک الکتریکی ضعیف دارد. الکتریسیته ساکن در بسیاری از مشاغل و مکان ها میتواند عامل خطر و حادثه آفرین باشد یا باعث تشدید مشکلات در خط تولید کارخانجات شود.

روش های مختلفی برای کنترل الکتریسیته ساکن وجود دارد ولی موثرترین آنها افزایش رطوبت محیط است. در این مطلب از وبلاگ eig شاپ استانه رطوبت مناسب برای کنترل الکتریسته ساکن و تأثیر رطوبت بر آن را شرح میدهیم.

رطوبت ساز التراسونیک خانگی 660 مدل ME2 حجم 2 لیتر » دارای کلید تنظیم در سه سطح ( کم – متوسط – زیاد)
» بهره گیری از پیزوسرامیک های اتمایز کردن آب
» مجهز به سیستم توقف اتوماتیک در نبود آب

مشاوره خرید دستگاه

خرید رطوبت ساز التراسونیک خانگی 660 مدل ME2 حجم 2 لیتر

الکتریسیته ساکن چگونه ایجاد میشود؟

الکتریسیته ساکن به بار الکتریکی‌ گفته شده که بر سطح اجسام جمع می‌ شود و قادر به حرکت نیست. این پدیده معمولا در اثر تماس و اصطکاک دو ماده‌ متفاوت اتفاق می‌ افتد. در فضاهایی با رطوبت کم مانند زمستان یا مکان‌ های دارای تهویه خشک، این بارها مدت بیشتری باقی می‌ مانند و باعث ایجاد شوک الکتریکی ناگهانی یا حتی آسیب به تجهیزات الکترونیکی می‌ شوند.

روش های موثر برای از بین بردن الکتریسیته ساکن

در ادامه، روش‌های علمی و مؤثر برای حذف یا کاهش این نوع بارها بررسی می‌شوند:

1. کنترل رطوبت محیط با استفاده از رطوبت‌ ساز

خشکی هوا به‌ ویژه در فصول سرد سال، محیط را مستعد تولید و نگهداری بار الکتریسیته ساکن می‌کند. هوای خشک رسانایی بسیار کمی دارد و همین امر مانع تخلیه طبیعی بار الکتریکی از اجسام می‌ شود. افزایش رطوبت نسبی هوا باعث افزایش رسانایی مولکول‌ های آب در هوا شده و زمینه تخلیه طبیعی بارها را فراهم می‌ کند.

استفاده از دستگاه رطوبت‌ ساز یکی از ساده‌ ترین و موثرترین روش‌ ها برای کنترل این وضعیت است. رطوبت نسبی بین ۴۵٪ تا ۵۵٪ معمولا بهترین بازه برای جلوگیری از تجمع الکتریسیته ساکن در خانه یا محیط کار محسوب می‌ شود.

برای کنترل الکتریسیته ساکن، کنترل رطوبت نسبی هوا به کمک دستگاه رطوبت ساز کلید اصلی است.

2. استفاده از مواد و اسپری‌ های آنتی‌ استاتیک

مواد آنتی‌ استاتیک ترکیباتی هستند که با کاهش مقاومت سطحی مواد، اجازه می‌ دهند بار الکتریکی راحت‌ تر تخلیه شود. این مواد به‌ صورت اسپری، پوشش پارچه‌ ای، ژل یا فوم در بازار موجودند و می‌ توانند روی سطوحی مانند صندلی، فرش، پرده یا تجهیزات پلاستیکی اعمال شوند.

این روش در محیط‌ های خشک در دفاتر اداری و کارگاه‌ های الکترونیکی بسیار کاربرد دارد.

3. تخلیه بار از طریق ارتینگ (Earthing)

ارتینگ یا اتصال به زمین یک روش فنی و استاندارد برای انتقال ایمن بارهای الکتریکی ساکن از اجسام یا انسان به زمین است. در محیط‌ های صنعتی، میزهای کاری، کف‌ پوش‌ ها، فرش‌ ها و حتی لباس کار به سیستم ارت متصل می‌ شوند تا هرگونه بار ساکن فورا تخلیه شود.

در کاربردهای حساس مانند اتاق‌ های تمیز، آزمایشگاه‌ ها و تولید نیمه‌ هادی‌ ها، ارتینگ یک الزام ایمنی محسوب می‌ شود.

4. استفاده از یونیزر (Ionizer)

یونیزرها دستگاه‌ هایی هستند که یون‌ های مثبت و منفی را در هوا پخش می‌ کنند. این یون‌ ها به بارهای ساکن روی اجسام یا در هوا متصل شده و آن‌ ها را خنثی می‌ کنند. یونیزرها در اتاق‌ های داده، خطوط مونتاژ الکترونیکی و فضاهای با حساسیت بالا به الکتریسیته ساکن کاربرد گسترده‌ ای دارند.

5. انتخاب پوشش‌ های مناسب (لباس، کفش، کف‌ پوش)

در موارد گوناگون انتخاب پوشش های مناسب میتواند از ایجاد الکتریسیته ساکن جلوگیری کند.

• الیاف مصنوعی مانند نایلون، پلی‌ استر و اکریلیک بسیار مستعد تولید بار ساکن هستند. در مقابل، الیاف طبیعی مانند پنبه و پشم رسانا‌ترند و احتمال ایجاد بار ساکن در آن‌ ها کمتر است.
• استفاده از کف‌ پوش‌ های آنتی‌ استاتیک در محیط‌ های صنعتی و اداری به‌ ویژه در مکان‌ هایی که تجهیزات الکترونیکی وجود دارد، بسیار مفید است. این کف‌ پوش‌ ها حاوی مواد رسانا هستند که بارها را به زمین انتقال می‌ دهند.
• کفش‌ های دارای کفی رسانا برای محیط‌ های کاری حساس استفاده می‌ شوند تا بار از بدن به زمین منتقل شود.

6. لمس اجسام فلزی برای تخلیه بار بدن

یکی از روش‌ های ساده و فوری برای جلوگیری از شوک استاتیکی، لمس یک جسم فلزی متصل به زمین قبل از تماس با تجهیزات یا افراد دیگر است. این کار باعث تخلیه ایمن بار ساکن از بدن می‌ شود. رادیاتورها، شیرهای فلزی یا لوله‌ های فلزی آب بهترین انتخاب هستند.

7. کاهش اصطکاک در سطوح و حرکات

از آنجا که اصطکاک اصلی‌ ترین عامل تولید بار ساکن است، کاهش تماس و ساییدگی بین مواد با استفاده از روان‌کننده‌ ها، کاهش سرعت حرکات مکانیکی یا تغییر جنس مواد به رساناترها، به کاهش بار الکتریکی کمک می‌ کند.

نکات مهم

بهتر است برای جلوگیری از ایجاد الکتریسیته ساکن به موارد زیر توجه کافی داشته باشید که عبارتند از:

• رطوبت پایین زیر ۳۰٪ باعث می‌ شود بار الکتریکی به مدت طولانی در هوا یا روی اجسام باقی بماند. همیشه رطوبت فضا را بررسی و در محدوده مناسب حفظ کنید.
• استفاده ترکیبی از چند روش (مانند ارتینگ + رطوبت‌ ساز + اسپری آنتی‌ استاتیک) معمولا نتایج بهتری در محیط‌ های حساس ارائه می‌ دهد.
• استفاده از آب‌ پاش ساده روی سطوح خشک یا پارچ ه‌ها می‌ تواند به‌ طور موقت از تجمع بار جلوگیری کند، اما راهکار دائمی نیست.
• در فضاهایی که مواد قابل اشتعال یا گازهای قابل احتراق وجود دارد، تخلیه ناگهانی الکتریسیته ساکن می‌ تواند جرقه ایجاد کرده و منجر به انفجار شود. رعایت اصول ایمنی بسیار حیاتی است.

آیا الکتریسیته ساکن برای بدن خطرناک است؟

در اغلب موارد، برق ساکن برای بدن احساس سوزش یا شوک لحظه‌ ای ایجاد می‌ کند. اما برای افراد دارای مشکلات قلبی یا کسانی که در محیط‌ های حساس کار می‌ کنند، می‌ تواند تهدید جدی باشد.

چرا حذف الکتریسیته ساکن در صنایع ضروری است؟

در صنایع حساس مانند ساخت تجهیزات نیمه‌ هادی، داروسازی یا صنایع شیمیایی، حتی یک تخلیه‌ جزئی می‌ تواند باعث خرابی قطعات، انفجار مواد اشتعال‌ زا یا اختلال در فرآیند تولید شود. بنابراین، کنترل دقیق الکتریسیته ساکن در این فضاها حیاتی است.

چگونه از شوک الکتریکی هنگام لمس دستگیره جلوگیری کنیم؟

لمس یک جسم فلزی قبل از تماس با دستگیره، استفاده از اسپری آنتی‌ استاتیک روی سطوح پر اصطکاک و نصب دستگاه‌ های کوچک یونیزه‌ کننده در محیط از جمله راه‌ حل‌ های کاربردی هستند.

تکنولوژی یونیزه کردن هوا چیست و چگونه کار می‌ کند؟

یونایزرهای هوا با تولید یون‌ های مثبت و منفی در فضا، باعث خنثی شدن بارهای الکتریکی معلق می‌ شوند. این روش در اتاق‌ های تمیز، خطوط تولید الکترونیک و مراکز داده کاربرد زیادی دارد.

آیا رطوبت میتواند الکتریسیته ساکن را کنترل کند؟

رطوبت در واقع همان بخار آب موجود در هواست. میدانیم که آب خاصیت رسانایی دارد و الکتریسیته به خوبی از آن عبور میکند. بنابراین زمانیکه یک جسم باردار در هوای مرطوب باشد، مولکول های آب بار الکتریکی آن جسم را منتقل نموده و مانع از تجمع بار الکتریکی در اجسام میشوند. در نتیجه خطر تخلیه ناگهانی الکترواستاتیکی نیز به شدت پایین می آید.

توجه داشته باشید که رطوبت نمیتواند مانع تخلیه بار الکتریکی شود بلکه بارهای الکتریکی را جذب و به شکل بی ضرر در محیط آزاد میکند. وقتیکه هوا رطوبت پایینی داشته باشد، بارهای نامتعادل به محض تماس با هادی، بارهای مثبت و منفی خود را متعادل میکنند.

در واقع انچه که در هوای مرطوب اتفاق میافتد بدین شکل است که تک تک مولکول های آب که در هوا موجود می باشند، رسانایی بالاتری نسبت به سایر اجسام دارند در نتیجه بار اضافه به مولکول های آب موجود در هوا اضافه میشود، مولکول های بیشماری از آب در هوای مرطوب وجود دارد، بار اضافی به همراه این مولکول ها پخش میشوند. برای همین در هوای مرطوب تخلیه الکترواستاتیک با شدت بالا رخ نمیدهد.

نصب یک سیستم مرطوب کننده از جمله روش های موثر و راحت برای کاهش خطر شوک الکتریسیته ساکن می باشد. از بین مرطوب کننده های مختلف میتوان دستگاه رطوبت ساز التراسونیک یا همان بخور سرد را در منزل به کار گرفت. استفاده از رطوبت ساز در منزل علاوه بر کاهش الکتریسیته ساکن، ناراحتی های تنفسی ناشی از خشکی هوا از جمله حساسیت سینوس ها، سوزش مجاری تنفسی و تنگی نفس و … را هم از بین می برد.

سخن آخر

تخلیه الکتریسیته ساکن واقعا حالتی ازار دهنده و همچنین مضر برای سیستم عصبی بدن میباشد. در شرایط دمای خشک بارهای استاتیک جایی برای رفتن نداشته و به محض تماس با یک سطح رسانا سریعا سعی میکنند تا به تعادل برسند. یکی از روش های موثر برای جلوگیری از تجمع بار الکتریکی ساکن، افزایش رطوبت نسبی محیط می باشد که در این مطلب نحوه تأمین و محدوده مجاز آن را گفتیم.

سوالات متداول

در ادامه به سوالات پرتکرار کاربران در این راستا پرداخته شده است که عبارتند از:

نحوه از بین بردن الکتریسیته لباس چگونه است؟

لباس هایی که میپوشیم به دلیل سایده شدن بر روی هم و حرکت بدن بیشتر بار الکتریکی در خود انباشته میکنند. برای رهایی از این تجمع بارهای الکتریکی علاوه بر افزایش رطوبت نسبی محیط، پیشنهاد می شود که از یک نرم کننده نیز به هنگام شست و شوی لباس های خود استفاده کنید. همچنین قرار دادن یک شی فلزی مثل سکه یا سنجاق باعث تخلیه بارهای الکتریکی جمع شده در لباس های شما خواهد شد و شما را از شر تخلیه الکتریکی و جرقه آن دور میکند.

مضرات الکتریسیته ساکن در بدن چیست؟

الکتریسیته ساکن زمانی که روی سطح بدن تجمع می‌ یابد، می‌ تواند منجر به تخلیه ناگهانی بار شود که اغلب به شکل شوک‌ های خفیف یا احساس سوزش نمایان می‌ گردد. در اغلب موارد این پدیده بی‌ خطر است، اما در برخی افراد می‌ تواند موجب اضطراب، تحریک عصبی یا بی‌ خوابی شود.

علت برق داشتن بدن کمبود کدام ویتامین است؟

برق داشتن بدن بیشتر تحت تاثیر عوامل محیطی مانند خشکی هوا، نوع لباس یا سطحی است که با آن تماس داریم. با این حال، برخی شواهد نشان می‌ دهد که کمبود ویتامین‌ هایی مانند B12 و مواد معدنی‌ ای مثل منیزیم ممکن است به افزایش حساسیت عصبی کمک کرده و در اثرگذاری الکتریسیته ساکن روی بدن نقش داشته باشند. به طور کلی، اما نباید برق بدن را صرفاً ناشی از کمبود ویتامین دانست؛ بلکه خشکی پوست، کاهش رطوبت محیط و اصطکاک‌ های پی‌ در‌ پی مهم‌ ترین عوامل‌ اند.

برای از بین بردن الکتریسیته لباس مشکی چه باید کرد؟

لباس‌ های مشکی معمولاً از الیاف مصنوعی ساخته می‌ شوند که تمایل بیشتری به جذب و نگهداری بار ساکن دارند. برای کاهش این اثر، می‌ توان از نرم‌ کننده لباس در شست‌ و شو استفاده کرد، لباس‌ ها را در محیط مرطوب خشک نمود و هنگام اتو کشیدن از بخار بهره برد. اسپری‌ های آنتی‌ استاتیک مخصوص لباس نیز در جلوگیری از ایجاد بار بسیار موثرند. اگر لباس روی سطح فلزی آویزان شود یا با یک جسم رسانا تماس پیدا کند، بار ذخیره‌ شده تخلیه می‌ شود.

برای از بین بردن الکتریسیته پتو چه می‌ توان کرد؟

پتوها به‌ ویژه در هوای سرد و خشک، مستعد ذخیره الکتریسیته ساکن هستند؛ زیرا حرکت مداوم آن‌ ها روی بدن یا لباس باعث اصطکاک می‌ شود. بهترین راه، استفاده از پتوهای تهیه‌ شده از الیاف طبیعی مانند پنبه است. همچنین می‌ توان از اسپری آنتی‌ استاتیک روی پتو استفاده کرد یا آن را با نرم‌ کننده مخصوص در ماشین لباسشویی شست. افزایش رطوبت هوای اتاق خواب با رطوبت‌ ساز نیز از تجمع بار جلوگیری می‌ کند. لمس یک جسم فلزی قبل از رفتن به تخت می‌ تواند بار بدن را تخلیه کند و از شوک جلوگیری کند.

تفاوت الکتریسیته ساکن و جاری چیست؟

الکتریسیته ساکن حاصل از تجمع بارهای الکتریکی روی سطح اجسام است که در جای خود باقی می‌ مانند تا زمانی که فرصت تخلیه پیدا کنند؛ معمولاً از طریق جرقه یا تماس با یک هادی. در مقابل، الکتریسیته جاری به معنای حرکت پیوسته و کنترل‌ شده الکترون‌ ها از طریق یک رسانا مانند سیم است. این نوع برق در سیستم‌ های الکتریکی و الکترونیکی برای تامین انرژی استفاده می‌ شود. ساکن به‌ طور طبیعی در محیط و از طریق اصطکاک پدید می‌ آید، اما جاری تحت کنترل در مدارهای بسته ایجاد می‌ شود.