5 روش کاهش دمای گلخانه در تابستان
چرا دمای گلخانه در فصل تابستان به یک چالش جدی برای پرورش دهندگان تبدیل می شود؟ چگونه می توان از آسیب رسیدن به گیاهان حساس در برابر گرمای شدید جلوگیری کرد؟ آیا استفاده از روش های سنتی مانند تهویه طبیعی کافی است یا باید به سراغ فناوری‌های نوین سرمایشی رفت؟ با توجه به تاثیر مستقیم دمای محیط بر رشد و عملکرد گیاهان، یافتن راهکارهای موثر برای کاهش دمای گلخانه در روزهای گرم سال امری ضروری است. در این مقاله به بررسی سیستم های سرمایش گلخانه ای به طور دقیق پرداخته شده است.
» بهره گیری از توری محافظ برای جلوگیری از ورود اجسام خارجی و اسیب به پره ها
» دارای وزن سبک و مقاومت بالا
انواع روش های خنک سازی گلخانه در تابستان
سیستم های سرمایش گلخانه به طور کلی به دو دسته سرمایش غیرفعال و سرمایش فعال تقسیم می شوند.
روش های سرمایش غیرفعال
این نوع سیستم ها وابسته به شرایط طبیعی نظیر جریان باد، سایه اندازی و تهویه طبیعی هستند و بیشتر در گلخانه های نیمه مکانیزه یا سنتی استفاده می شوند.
1- تهویه و تبادل هوای طبیعی
تهویه مناسب با استفاده از دریچه های سقفی، دیواری و گاهی پنکه های ساده، باعث خروج هوای گرم از فضای داخلی و جایگزینی آن با هوای خنک تر محیط بیرون می شود. در این روش، چگونگی قرارگیری و زاویه باز شدن دریچه ها اهمیت زیادی دارد.
2- سیستم سایه اندازی
استفاده از پرده های سایه انداز برای کاهش میزان تابش مستقیم نور خورشید، روش موثری برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد گلخانه است. سایه بان ها می توانند از جنس پارچه، پلی اتیلن یا آلومینیوم باشند.
نوع آلومینیومی آن ها مزیت دوگانه دارد: در روزهای گرم از ورود نور و گرمای اضافی جلوگیری می کند و در شب های سرد، مانع از هدررفت گرما از سطح بستر می شود. سازوکار باز و بسته شدن این پرده ها معمولاً مکانیزه بوده و با موتور گیربکسی و ریل های دندانه دار انجام می گیرد.
3- پوشش های منعکس کننده نور
در برخی موارد، سطوح بیرونی گلخانه با رنگ های روشن یا پوشش های شیری رنگ اندود می شود تا بخش عمده ای از تابش خورشید بازتاب داده شده و جذب نشود. این روش به ویژه در مناطق آفتابی کاربرد دارد.
روش های سرمایش فعال
در شرایطی که دمای هوای بیرون نیز بالا است و روش های غیرفعال پاسخگو نیستند، استفاده از سیستم های فعال ضرورت پیدا می کند. این سیستم ها از مکانیزم هایی بهره می برند که به شکل مستقیم دما را کاهش می دهند.
1- سیستم پد و فن
یکی از رایج ترین روش های سرمایشی در مناطق خشک و نیمه خشک، سیستم پد و فن است. در این روش، پدهایی از جنس سلولز یا پوشال که به طور مداوم با آب مرطوب نگه داشته می شوند، در یک سمت گلخانه نصب می شوند. در سمت مقابل، فن هایی قرار دارند که با ایجاد خلا نسبی، هوا را از میان پدهای مرطوب مکش می‌کنند.
در هنگام عبور هوا از پدها، آب موجود در سطح آن تبخیر شده و گرمای نهان تبخیر از هوای ورودی جذب می شود. نتیجه این فرآیند، کاهش محسوس دمای هوا است. این سامانه بر اختلاف بین دمای خشک و دمای مرطوب هوا تکیه دارد و در شرایطی که رطوبت نسبی پایین باشد، عملکرد بهینه ای خواهد داشت.
اگر راندمان سیستم تبخیری 100٪ باشد، دمای هوا پس از عبور از پد، به اندازه اختلاف بین دمای خشک و تر کاهش می یابد. این اختلاف در شرایط آب و هوایی خشک می تواند تا 10–15 درجه سانتی گراد نیز برسد.
2- سیستم خنک سازی با مه پاش
در این روش، آب از طریق نازل هایی با قطر بسیار کم (معمولاً 0.2 تا 0.5 میلی متر) و تحت فشار بالا (بیش از 50 اتمسفر) به صورت ذرات بسیار ریز در هوا پاشیده می شود. این ذرات که قطر آن ها کمتر از 50 میکرون است، مدت زمان بیشتری در هوا معلق می مانند و در اثر تبخیر، گرمای محیط را جذب کرده و دما را کاهش می دهند.
برای عملکرد صحیح سیستم مه پاش، انتخاب تعداد و نوع نازل متناسب با مساحت گلخانه اهمیت زیادی دارد.
بخار سازهای اولتراسونیک توانایی تولید بخاری کاملا سرد را دارد که به صورت یکنواخت در محیط پخش شده و ضمن افزایش رطوبت گلخانه به کاهش دما نیز کمک خواهد کرد. بنابراین اگر گلخانه شما در یک محیط جغرافیایی گرم و خشک قرار دارد، بهترین روش استفاده از رطوبت ساز اولتراسونیک است.
سخن آخر
انتخاب نوع سیستم سرمایشی مناسب برای گلخانه، بستگی مستقیمی به نوع گیاه، شرایط اقلیمی و میزان مکانیزه بودن تاسیسات دارد. در اقلیم های معتدل می توان به تهویه طبیعی و سایه اندازی اکتفا کرد، اما در مناطق گرم و خشک، بهره گیری از سامانه های تبخیری مانند پد و فن یا مه پاشی ضروری است. بهره برداری صحیح از این سیستم ها باعث افزایش بهره وری، کیفیت محصول و پایداری شرایط رشد در گلخانه خواهد شد.
سوالات متداول
در ادامه به سوالات پرتکرار کاربران در این راستا پرداخته شده است که عبارتند از:
بهترین روش کاهش دمای گلخانه در تابستان چیست؟
پبهترین روش ترکیبی از چند سیستم است؛ به طور معمول استفاده از سیستم پد و فن همراه با سایه انداز و تهویه طبیعی بهترین کارایی را دارد، مخصوصا در مناطق خشک.
آیا استفاده از فن به تنهایی برای خنک کردن گلخانه کافی است؟
خیر. فن به تنهایی فقط باعث جا به جایی هوا می شود ولی دمای هوا را کاهش نمی دهد. برای اثر بیشتر، باید همراه با سیستم هایی مثل پد خنک کننده یا مه پاش استفاده شود.
تفاوت سیستم پد و فن با سیستم مه پاش در چیست؟
سیستم پد و فن در مناطق خشک عملکرد بهتری دارد و هوا را با عبور از پد مرطوب خنک می کند. مه پاش با پاشش ذرات ریز آب و تبخیر سریع آن دما را کاهش می دهد و برای مناطق گرم و نسبتا مرطوب مناسب تر است.
آیا سایه اندازی در کاهش دمای گلخانه مؤثر است؟
بله. استفاده از پرده سایه انداز یا رنگ آمیزی سقف با مواد بازتاب دهنده نور می تواند تا چند درجه دمای داخل گلخانه را کاهش دهد و از سوختن گیاهان جلوگیری کند.
آیا سیستم سرمایش تبخیری در مناطق مرطوب جواب می دهد؟
خیر. در مناطق مرطوب که هوا اشباع از رطوبت است، تبخیر به سختی انجام می شود و عملکرد سیستم های تبخیری (مانند پد و فن یا مه پاش) کاهش می یابد. در این مناطق باید از تهویه مناسب و سایه اندازها استفاده شود.
